گودرزی: توصیف در رمان «به بلندای آن ردا» داستان را عینی می‌کند

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست نقد و بررسی رمان «به بلندای آن ردا» با حضور نویسنده کتاب سیدعلی شجاعی، و منتقد محمدرضا گودرزی عصر سه‌شنبه در فرهنگسرای گلستان برگزار شد. 

در ابتدای این نشست علی شجاعی قسمتی از این کتاب را خواند و سپس محمدرضا گودرزی صحبت کرد. او در ابتدای سخنان خود گفت: رمان به بلندای آن ردا به موضوع شهادت امام رضا(ع) می‌پردازد. در این کتاب علاوه بر شخصیت امام عبدالله بن مامون و همسر امام قادیه حضور دارند و نقش پررنگی را در شکل‌گیری روایت داستان برعهده دارند. 

وی ادامه داد: رمان تعریف خاص خود را دارد زندگی اهل‌بیت(ع) مقدس است در حالی که رمان جعل بوده و مقدس نیست. این موضوع یک تناقض را به وجود می‌آورد بدین معنی که اصلا نمی‌توان راجع به زندگی اهل‌بیت(ع) رمان نوشت چر اکه یک امر مقدس را نمی‌توان دستکاری کرد. این موضوع درست است اما یک استثنایی در آن وجود دارد و آن این است که برای مثال در همین رمان اگرچه بیشتر داستان پیرامون امام رضا(ع) است اما از نظر حجمی رمان شخصیتی را روایت می‌کند که مقدس نیست و آن شخص مامون می‌باشد و البته سعی شده است بر روی قسمت‌های هنری آن تاکید بیشتری شود. 

وی بیان داشت: معمولا رمان‌های دینی ارزش دینی ندارد و بیشتر ارزش تاریخی دارند اما این رمان استثنا است. در حقیقت نمی‌توان رمانی با موضوع زندگی اهل‌بیت نوشت مگر آنکه در آنها به سراغ شخصیت‌های غیرمقدس برویم و با روایت این نکته رمان پیرامون زندگی اهل‌بیت بنویسیم. 

این نویسنده و منتقد در بخش دیگری از سخنان خود گفت: نکته مثبت و مهم در این رمان شیوه روایت داستان است. شیوه روایت آن مدور است یعنی از آخر به اول می‌رسیم این هنر تکنیکی است که در اغلب رمان‌های مدرن انجام می‌گیرد. برای مثال در فصل دهم که فصل اول می‌شد، امام رضا شهید شدند و حال در ادامه داستان باید ببینیم که نویسنده چه می‌خواهد بگوید. در این زمان اغلب به سراغ چگونگی رخدادها می‌رویم و خود به خود شیوه روایت متفاوت می‌شود. 

گودرزی اضافه کرد: در هر 10 فصل این کتاب یک مطلع و شروع دیده می‌شود که گفت‌وگویی با قادیه و مامون است. در این گفت‌وگو می‌باییم که قادیه منتقد همسرش یعنی امام رضا است در طرف مقابل مامون نماد قدرت است و برای رسیدن به آن هر کاری می‌کند او برای حفظ قدرت برادرش را کشته است و در ادامه داستان می‌بینیم که او حتی همسرش و نزدیکانش را نیز از بین می‌برد. این موضوع باعث می‌شود که در دیدگاه او هیچ بهانه‌ای برای قدرت طلبی‌اش باقی نماند. در رمان به بلندای آن ردا نظم خاصی بر شیوه روایت حاکم است. بدین صورت که به بهانه هر اسم تداعی آن و روایت گذشته شروع می‌شود و نویسنده بر مبنای این تداعی‌ها بازگشت به عقب را برای مخاطب خود روایت می‌کند. 

محمدرضا گودرزی به نکته دیگر این کتاب اشاره کرد و گفت: نکته دوم فنی در این کتاب که بسیار قابل توجه است این است که این بازگشت به عقب‌ها تبدیل به صحنه می‌شود در حقیقت نویسنده شخصیت‌ها را وادار کرده است تا خودشان سخن بگویند و این کار است که اکثر نویسندگان انجام نداده و نسبت به آن بی‌توجه هستند. اینکه چه می‌گوییم بسیار مهم است اما چگونه گفتن موضوعی مهمتر است که در قالب روایت می‌گنجد. به همین واسطه همان طور که به چه گفتن توجه داریم باید به چگونه گفتن هم توجه داشته باشیم. 

او تصریح کرد: در آخر داستان کشمکش قادیه و مامون را در قالب همان گفت‌وگوها می‌بینیم. اینجاست که می‌فهمیم روایت‌ها در تاریخ تعیین کننده برداشت مردم هستند و هر کدام از این دو دوست دارند روایت را آنگونه که دلخواه خودشان است انجام دهند. به به همین واسطه داستان براساس اینکه چه کسی آن را روایت می‌کند متفاوت می‌شود. در اینجا است که نقش راوی را به عینه می‌بینیم و می‌فهمیم که این راوی‌ها هسنتد که واقعیت‌ها را خلق می‌کنند. در پایان این بخش نیز مامون کتاب تاب تحمل روایت قادیه را ندارد او را می‌کشد تا خودش راوی باشد. 

گودرزی در بخش دیگر سخنان خود گفت: این رمان دارای راوی مرکب است که ترکیب دو راوی اول شخص می‌باشد البته چون راوی اصلی مامون است آنچه که غلبه دارد روایت او می‌باشد. نکته سوم مهم در این رمان توصیف آن است. اکثر نویسنده‌ها اشتباها فقط دغدغه روایت رخداد و ماجرا را دارند چرا که فکر می‌کنند فقط اتفاق مهم است. در حالی که اصل داستان هسته آن است و باید به توصیف آن هسته پرداخت. در حقیقت توصیف کاتالیزور یک داستان است و به آن عمق می‌دهد و این توصیف است که صحنه‌ها را برای مخاطب عینی می‌کند. به نظرم در این رمان توصیف به خوبی توانسته است کار خود را انجام دهد چرا که با خواندن تک تک صحنه‌ها آنها برای ما تداعی می‌شوند. 

در انتهای این مراسم پرسش و پاسخ حاضرین برگزار شد. 

انتهای پیام/