پرندگان مهاجر، ارمغان آورندگان معیشت مکمل برای جامعه محلی

پرنده نگری موجب می شود علاوه بر ایجاد درآمد مکمل برای جامعه محلی، شکارچیان در محیط هایی که به شکار مبادرت می ورزند، احساس ناامنی کنند.

پرنده نگری این روزها در بازار اکوتوریسم ایران جای خود را باز کرده و توانسته است جمع بزرگی را به دایره هواداران خود بگنجاند. روز جهانی پرندگان مهاجر فرصتی بود تا از زاویه محیط زیستی به پرنده نگری بنگریم و نقش آن در حفاظت از تنوع زیستی را مورد بررسی قرار دهیم.

در همین رابطه «دنیای سفر» در گفت و گو با پرویز بختیاری از متخصصان و مدرسان عرصه پرنده نگری از او در خصوص ارتباط این دو مقوله پرسیده است.

بختیاری در این گفت و گو با بیان اینکه باید از دو جنبه به ارتباط پرنده نگری و حفاظت نگریسته شود، گفت:  پرنده نگری موجب می شود شکارچیان دچار احساس ناامنی در محیط هایی که به شکار مبادرت می ورزند، شوند.

وی تصریح کرد: زمانی که گروهی با تعداد بالا برای پرنده نگری راهی یک تالاب یا محیط طبیعی دیگری می شود شکارچی فرصت را به واسطه نامناسب بودن وضعیت برای شکار از دست می دهد و این امر نه تنها در ایران بلکه در سایر نقاط جهان نیز آزمایش شده است.

این مدرس پرنده نگری افزود: افزایش حفاظت از پرندگان توسط انسان ها از دیگر مزایایی است که پرنده نگری به همراه خود دارد. زمانی که افراد درباره انواع پرندگان آموزش می بینند علاقه آنها به انواع گونه ها افزایش پیدا کرده و با ارزش های زیستی آنها نیز آشنا می شوند؛ در نهایت این موارد موجب می شود تا حفاظت نیز شکل جدی تری به خود بگیرد.

وی در همین رابطه آموزش تخصصی را موثر دانست و اضافه کرد: ما باید برای گروه های سنی مختلف برنامه های خاص را در نظر گرفته و هر کدام را با زبان خود با این مقوله آشنا کنیم.  در واقع زمانی که ما افراد را آموزش داده و سپس آنها را وارد طبیعت کنیم، به حفاظت از پرندگان و تنوع زیستی کمک کرده ایم.

بختیاری درباره تاثیر پرنده نگری بر ارتقای معیشت محلی گفت: در اکوتوریسم انتفاع مستقیم جامعه محلی مدنظر قرار دارد و این انتفاع موجب می شود انگیزه لازم و کافی برای مردم بومی در حفاظت از تنوع زیستی و پرندگان ایجاد شود. در واقع اگر ما بتوانیم توازن میان اقتصاد و محیط زیست را برقرار کنیم، توسعه پایدار در یک جامعه اتفاق می افتد.

وی در همین رابطه از روستای قره داغ روستای قرار گرفته در نزدیک تالاب کانی برازان به عنوان یکی از زیستگاه های پرندگان مهاجر نام برد و اظهار کرد: مردم این روستا که در نزدیکی مهاباد واقع شده آموزش های مربوط به پرنده نگری و گردشگری را چندین نوبت دیده و امروز به جای شکارچی به راهنمایان گردشگری محلی تبدیل شده اند.

این مدرس پرنده نگری در این باره که آیا منافع اقتصادی حاصل از پرنده نگری با شکار برابری می کند، پاسخ داد: پرسشی که مردم محلی در ابتدای این کارگاه ها داشتند نیز به همین مقوله بازمی گشت. آنها عنوان می کردند درآمد یک روز شکار  بسیار بیشتر از گردشگری است اما پاسخ ما نیز این بود که شکار بی رویه معیشت پایداری نخواهد بود و نمی توانند این درآمد بالا را در درازمدت حفظ کنند مشابه آنچه در صیادی بی رویه شاهد آن بوده و هستیم.

وی ادامه داد: حضور جوانان قره داغ در کارگاه های آموزشی و آشنایی با شیوه های استاندارد محل اقامت، وسیله حمل و نقل، راهنمای طبیعت گردی از جمله مواردی بود که در این روستا اتفاق افتاده و در حال حاضر هر گردشگر علاقه مند به پرنده نگری می تواند در تماس با شورای روستای قره داغ محل مناسبی را برای خود رزرو کند.

بختیاری خاطرنشان کرد: در قره داغ ما شاهد یک برنامه مشارکتی در اکوتوریسم با محوریت پرنده نگری هستیم و این فعالیت توانسته است به یک شغل مکمل در کنار کشاورزی تبدیل شود. از این روست که شاهدیم جامعه محلی گشت زنی های مداوم را در اطراف تالاب برای جلوگیری از شکار تدارک دیده زیرا آنها دریافته اند که اگر تالاب و پرندگان از بین بروند درآمد پایدار مکمل آنها نیز از دست خواهد رفت.

گفته های بختیاری نشان دهنده آینده روشن پرنده نگری در ایران است. این شیوه از گردشگری با توجه به ضرورت های خاص خود کمترین تعارض را با طبیعت داشته و می تواند به حفاظت پایدار نیز منجر شود ضمن اینکه با توجه به اقلیم ایران پتانسیل بالایی در جذب گردشگران خارجی را نیز دارد. از این روست که سرمایه گذاری در این حوزه پرمنفعت کم ضرر می تواند یکی از اولویت های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باشد.