17 ثانیه ای که روابط روسیه و ترکیه را نابود کرد / اردوغان احتمالا در جنگ با بزرگترین قدرت اتمی دنیا تنها خواهد ماند

روزنامه تودی زمان ترکیه با اشاره به آسیب های جدی اقتصادی تحریم های روسیه علیه ترکیه از دولت این کشور خواست با عذرخواهی از روسیه بحران بین دو کشور را مدیریت و آرام کند.

به گزارش «انتخاب»، روابط فرهنگی، اقتصادی و سیاسی ترکیه و روسیه در دوران بعد از فروپاشی شوروی که به بار نشستن آن سی و پنج سال به طول انجامید، در طول هفده ثانیه ای که ساقط کردن هواپیمای روسیه به طول انجامید، از هم پاشید.

در پی ساقط شدن هواپیمای سوخو-24 روس، شورای همکاری های سطح بالا که در گذشته به شکلی نقش نشست کابینه برای دو کشور را ایفا می کرد، روز پنجشنبه لغو شد که نشان می دهد روابط روسیه و ترکیه هرگز به سطحی که پیشتر بود، نخواهد رسید. هم روسیه و هم ترکیه می بایست تاوانی برای حادثه ناخوشایندی که روی داده بود، بپردازند. نه ادعای روسیه که این هواپیما حریم هوایی ترکیه را نقض نکرده بود و نه نیروهای مسلح ترکیه که مدعی شدند ده بار به این هواپیما هشدار داده بودند، این حقیقت را که این جت ساقط شده است، تغییر نمی دهد.

به نظر می رسد ساقط شدن هواپیمای روس، صرف یک حادثه ساده نبود. روابط روسیه و ترکیه که پیشتر با مداخله نظامی روس ها به سوریه تیره شده بود، اکنون با خطر یک درگیری روبروست. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه این هفته اعلام کرد از نظر روسیه، اقدام برای ساقط کردن هواپیمای این کشور یک «اقدام از پیش طراحی شده» است و مسکو در روابط خود با آنکارا، «به صورت جدی بازنگری می کند.»

براساس قواعدی که کمسیون همکاری های سطح بالا قرار داده است، هیچ هواپیمای دیگری غیر از هواپیماهای سوری را نمی بایست هدف قرار داد. گستره این بحران که در کنار آثار منطقه ای، پیامدهای جهانی نیز دارد، با واکنش روسیه که در حال حاضر موضع برتر را نیز دارد، مشخص می شود. لحن مقامات روس بعد از ساقط شدن هواپیمایشان در خطاب قرار دادن ترکیه و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور این کشور بسیار تند بود.

اتهام هایی مانند «خنجر زدن از پشت» یا «همدستی با تروریست ها» یا «افراط گرایی» که رئیس جمهور پوتین مطرح می کند، راه را برای اظهارات تند دیگر کارشناسان، معاونین وزرا و سناتورهای روس باز می کند.

شصت هزار ترک نیز در حال حاضر در روسیه مشغول به کار هستند. شرکت های ساخت و ساز ترکیه همچنین طرح هایی در حوزه ساختمان سازی و زیربنایی به ارزش شصت میلیارد دلار در روسیه اجرا کرده اند.

در روسیه، ترکها سرگرم زندگی خودشان هستند و یکی از مطمئن ترین گروه های مهاجر در این کشور به شمار می آیند. با این حال، با بروز بحران هواپیما، دیدگاه روسها در قبال ترکها نیز تغییر یافته است. شعار معترضانی که در بیرون از سفارت ترکیه سر داده می شد نشان می دهد که حادثه روی داده شده را فراموش نمی کنند. مرگ یکی از خلبانان جت روسی و کشته شدن نیروی دیگر روس از تیم جستجو در حافظه مردم روسیه ماندگار شده است.

دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرمیلین آشکارا اعلام کرد که اقدام ترکیه در ساقط کردن هواپیمای روس بی پاسخ نمی ماند و به صورت علنی آنکارا را تهدید کرد. مفهوم دقیق این تهدید پسکوف که به خوبی نیز ترکی صحبت می کند و اقدامات وی در گذشته برای توسعه روابط روسیه و ترکیه روشن است، هنوز مشخص نیست.

عبور یکی از بزرگترین کشتی های جنگی روسیه از تنگه بسفر و تنگه چاناک قلعه و ارسال سامانه ضد هوایی اس چهارده به سوریه، خطرهای نظامی علیه ترکیه را افزایش داده است. ممکن است روسیه یک هواپیمای ترکیه را که وارد حریم سوریه شده اند، ساقط کند. آنکارا که تا کنون نتوانسته است حمایت ناتو و آمریکا را به دست آورد، ممکن است در جنگ با بزرگترین قدرت اتمی دنیا تنها بماند.

روابط اقتصادی که عامل اصلی توسعه روابط روسیه و ترکیه بود، احتمالا بیشترین آسیب را از این حادثه ببیند. وابستگی ترکیه به واردات نفت و بنزین از روسیه چیزی نیست که بتوان آ‌ن را نادیده گرفت. ترکیه بیسشت درصد از بنزین و شصت درصد از گاز طبیعی خود را از روسیه تامین می کند و در ماه های سرد که ایران نمی تواند گاز کافی به ترکیه ارسال کند، روسیه به جبران آن گاز بیشتری به این کشور می فرستد.

با این حال، هرگونه نوسان در قیمت یا تامین گاز در زمستان چیزی نیست که ترکیه آمادگی آن را داشته باشد. سرمایه گذاری روسیه در ترکیه مانند طرح بزرگ نیروگاه اتمی آک کویو و دنیز بانک نیز مورد بازبینی قرار می گیرند. دمیتری مدودف، نخست وزیر روسیه گفته است طرح های جاری در ترکیه ممکن است لغو شوند، محدودیت های مالی نیز مانند قرار دادهای خارجی، لحاظ خواهند شد. وی گفت دلوت روسیه روی بسته ای کار می کند تا تغییرات در مالیات های گمرکی بین دو کشور و نیز اعزام گردشگران روس به ترکیه را بازنگری کند.

مبادلات مالی بین ترکیه و روسیه احتمالا در دو هزار و پانزده به بیست و پنج میلیارد دلار کاهش یابد. شمار گردشگران روس از چهار و نیم میلیون نفر به سه و نیم میلیون نفر رسید و این رقم احتمالا در دو هزار و شانزده به سه میلیون نفر برسد. تشدید این روند فرایندی مضر و غیر قابل جبران برای هر دو کشور را در پی خواهد داشت. آنکارا می بایست با عذرخواهی از این حادثه، اوضاع را آرام کند. اگر عقل سلیم حاکم نشود، این احتمال نیز وجود دارد که ترکیه در منطقه ای که هم اکنون نیز غرق آتش است، گرفتار شود.