به اسم ازدواج به کام دوستی‌های نامشروع

به گزارش «شیعه نیوز»،  ازدواج موقت، همسریابی، ازدواج اینترنتی و ... از جمله عباراتی است که این روزها در فضاهای مجازی همچون گروه‌ها و کانال‌های تلگرامی، صفحات اینستاگرام و صفحات وب به وفور به چشم می‌خورد و با استقبال گسترده جوانان نیز روبرو شده است اما همچنان آمارها حاکی از بالا بودن میزان تجرد در میان جوانان است.

فضای مجازی با بیان موضوع ازدواج نه تنها جوانان بلکه نوجوانان را نیز به خود جذب کرده است و گوی سبقت را از فضای حقیقی در زمینه ازدواج ربوده است اما مشکل اصلی از جایی نشئت می‌گیرد که خروجی این معاشرت‌ها و آشنایی‌ها به ازدواج ختم نمی‌شود.

با نگاهی به این صفحات اینترنتی و گروه‌ها و کانال‌های همسریابی درمی‌یابیم آنچه از آن به عنوان ازدواج یاد شده است چیزی جز دوستیابی و روابط جنسی کوتاه مدت نیست که به علت عدم درک صحیح جوانان از ماهیت ازدواج در میان آنان شیوع یافته و با استقبال نیز مواجه شده است.

جوان هر چه از این فضا که به اسم ازدواج مطرح می‌شود بیشتر استفاده کند، گویی در حال خوردن آبی شور است که نه تنها عطش وی را برطرف نمی‌کند بلکه او را تشنه تر نیز می‌کند و طعم شوری باقی مانده در دهان نیز عواقب بدی را در زندگی فردی و اجتماعی وی پدید می‌آورد.

در این راستا به سراغ کارشناسان حوزه خانواده و جوان رفتیم تا از علل دلایل افول ازدواج در میان جوانان و رغبت آنان به سایت‌ها و کانال‌های همسریابی در اینترنت، اینستاگرام و تلگرام آگاه شویم.

حجت‌الاسلام والمسلمین کدخدایی، کارشناس امور خانواده سرنخ این پدیده شوم اجتماعی را از منظر علوم مختلف انسانی قابل پیگیری دانست و گفت: حقوق، اقتصاد، سیاست، جامعه‌شناسی، روانشناسی از جمله چشم‌اندازهایی است که ابزار لازم برای تبیین و تحلیل این مشکل را در سطح خرد و کلان در اختیار ما قرار می‌دهد.

ازدواج از دیدگاه قرآن: میثاق غلیظ

وی با اشاره به تعبیر قرآن کریم از ازدواج اظهار کرد: قرآن کریم از ازدواج به عنوان میثاق غلیظ یاد می‌کند، یعنی ازدواج یک قرارداد سنگین است که تکالیف و مسئولیت‌های پرشمار و متفاوتی را بر عهده زن و مرد قرار می‌دهد. این در حالی است که جوان در عصر حاضر به خاطر عوامل مختلف فرهنگی و اجتماعی نه آمادگی و نه میل به پذیرش تکالیف و مسئولیت‌های سنگین ازدواج را ندارند.

حجت‌الاسلام کدخدایی ادامه داد: این وضعیت وقتی پررنگ‌تر می‌شود که تأکید بیش از حد بر استقلال خواهی، فردگرایی، آزادی طلبی نیز به عنوان یکی از ویژگی‌های اصلی روانی جوانان در دوران مدرن است.

این کارشناس خانواده بهم ریختگی تناسب حقوق و تکالیف زوجین در فرآیند ازدواج دائم را نیز در این میان موثر خواند و گفت: اگر هرکدام از زن و مرد احساس کنند که در یک قرارداد اجتماعی مثل ازدواج، حقوق و دستاوردهای آنان متناسب با تکالیف و هزینه‌ها نیست، زیر بار آن قرارداد نمی‌روند یا آنکه در ماهیت این قرارداد مداخله می‌کنند تا هزینه و تکلیف کمتری را متحمل شوند. ازدواج‌های اینترنتی، ازدواج موقت، هم‌باشی، ازدواج سفید و ... از جمله واکنش‌هایی است که تحت تأثیر این شرایط به وجود می‌آید.

محدودشدن کارکردهای ازدواج در دوران مدرن

وی با تأکید بر اینکه کارکردهای ازدواج در دوران مدرن بسیار محدودتر از کارکردهای ازدواج در شرایط پیشا‌مدرن است گفت: ازدواج در شرایط پیشامدرن دارای ده‌ها کارکرد فردی و اجتماعی بوده که در دوران مدرن بسیاری از این کارکردها به وسیله نهادهای جایگزین جامعه مدرن پوشش داده می‌شود.

حجت‌الاسلام کدخدایی تصریح کرد: این وضعیت به گونه‌ای است که شاید بتوان ادعا کرد بسیاری از جوانان ارضای نیاز جنسی را کارکرد منحصر یا مهمترین کارکرد ازدواج قلمداد می‌کنند، در صورتی که چنین تلقی در جوانان وجود داشته باشد، طبیعی است که قبول مسئولیت ازدواج دائم به شکل سنتی برای پوشش دهی این کارکرد عاقلانه به نظر نرسد. در چنین شرایطی برای پرکردن خلاء نیازهای عاطفی یا جنسی که تنوع طلبی یکی از ویژگی‌های آن است عاقلانه نیست که زیر بار هزینه بزرگی مثل ازدواج دائم رفت.

تنوع‌طلبی عاطفی و جنسی جایگزین ازدواج دائم

وی با بیان اینکه روابط سیال و متعدد عاطفی و جنسی در فضای مجازی آسیب‌های مختلفی برای فرد و جامعه در پی دارد اظهار کرد: جایگزین شدن یک حس آرامش مجازی، موقت، اعتیادی و تخدیری به جای احساس آرامش پایدار و حقیقی که دستاورد اصلی ازدواج دائم و باثبات است، مهمترین آسیب این روابط به شمار می‌آید. نکته‌ای که این شکل ازدواج را تاسف‌بار‌تر می‌کند این است که، کسانی که در این مهلکه وارد می‌شوند، دچار یک نوع حالت تنوع طلبی عاطفی یا جنسی نیز می‌شوند.

این کارشناس خانواده افزود: چنین اشخاصی در صورتی که ازدواج دائم نیز داشته باشند، همیشه در معرض مقایسه‌گری و زیاده خواهی قرار خواهند گرفت و آستانه توقعات عاطفی، جنسی، زیبایی شناختی، هیجانی آنها از حالت طبیعی و واقعی خارج می‌شود. قرار گرفتن در چنین شرایطی عموما ازدواج دائم آن را با خطر فروپاشی روبرو می‌سازد و نخواهند توانست زندگی باثبات و امنی را پایه ریزی کنند.

وی به راه‌حل‌های این بحران اشاره و عنوان کرد: در صورتی که کارکردهای خانواده و ازدواج دائم مجددا احیا شود، تناسب حقوق و تکالیف بین زن و مرد مراعات شود، روحیه فردگرایی، استقلال طلبی افراطی یا آزادی خواهی به معنای یله و رها بودن درمان شود و ... بخشی از علت‌های این مشکل اجتماعی نیز اصلاح می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه می‌توان همه عوامل، آسیب‌ها و راهبرد مقابله با آسیب‌های این مشکل اجتماعی را از قرآن کریم الهام گرفت تصریح کرد: قرآن کریم «زوجیت» و «بعضیت» را منشأ شکل‌گیری مؤدت، سکونت و رحمت بین همسران قلمداد کرده و می‌فرماید: «وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً» در آیات متعددی نیز با عباراتی همچون «بعضکم من بعض و بعضهم من بعض» به این حقیقت اشاره می‌کند که زن و مرد نسبت به هم «دیگری» نیستند بلکه پاره تن هم هستند. زوجیت و بعضیت در خلقت، منزلت، حقوق و تکالیف زن ومرد اقتضائاتی دارد که اگر این اقتضائات لطمه ببیند، به همان نسبت ازدواج و کارکردهای ازدواج لطمه می‌بیند.

وی دو چیزی که در عین حال که با یکدیگر مشابه هستند یک نحوه تضاد و تفاوت هم بایکدیگر دارند را زوج تعریف کرد و گفت: وقتی که زن و مرد از نظر تکوین، منزلت، حقوق و تکالیف فردی و اجتماعی به گونه‌ای باشند که در عین حال که هم شان و هم‌سر یکدیگر هستند ولی تفاوت‌هایی نیز در بین آنها وجود داشته باشد که مکمل و متمم یکدیگر باشند، نیاز و تجاذب پایداری نیز بین آن‌ها برقرار می‌شود. اما اگر زن و مرد در حقوق و تکالیف، منزلت‌ها و پایگاه‌های اجتماعی و تکوین کاملا شبیه یکدیگر شوند و مدام بر طبل تشابه و تشبه بکوبند، بی‌شک ساز و کار زوجیت، نیاز متقابل و مکملیت متقابل و تجاذب متقابل که محصول آن مودت، رحمت و سکونت است منتفی می‌شود.

این کارشناس خانواده ادامه داد: از این روست که در روایات پرشماری تشبه زن و مرد به یکدیگر را یکی از نشانه‌های آخرالزمان دانسته و لعن (دوری از رحمت الهی) را محصول آن قلمداد کرده و می‌فرماید (لَعَنَ اللهُ المُتَشَبهِینَ مِنَ الرّجالِ بالنّسَاءِ، وَالمُتشبِهاتِ مِن النّسَاءِ بالرّجَالْ؛ خدا زنان و مردانی را که در صددند به جنس مخالف خود شبیه شوند از رحمت خود طرد می‌کند). شبیه شدن زن و مرد در حقوق، مسئولیت‌ها و منزلت‌هایی که خداوند بر اساس تکوین و جنسیت آنها رقم زده است منجر به معطل ماندن این استعدادهای تکوینی می‌شود و زمینه مکملیت و تجاذب پایدار و متقابل بین زن و مرد را از بین می‌برد. از این رو کارکرد زن و مرد در حد ارضای نیازهای موقت جنسی یا هیجانی و عاطفی تنزل می‌یابد و ازدواج‌های مجازی و سیال اینترنتی واکنشی به این شرایط خواهد بود.

سوغات فضای مجازی برای جوانان؛ ازدواج هایی کهناصر صبحی، مدیرکل جدید دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان نیز در تبیین علل افول ازدواج در میان جوانان و رغبت آنان به سایت‌ها و کانال‌های همسریابی در اینترنت، اینستاگرام و تلگرام اظهار کرد: میان عدم رغبت به ازدواج و عدم توانایی برای تشکیل خانواده و ازدواج باید تفاوت قائل شد.

وی به تدوین طرح ملی علل گرایش جوانان به تجرد در این اداره کل اشاره و عنوان کرد: پس از بررسی و رصد نمونه‌ها می‌توان دریافت که اگر شرایط ازدواج نیز مهیا باشد باز هم قشری از جوانان هستند که تمایل به تجرد داشته باشند یا خیر. آنچه اکنون گویاست بالا رفتن میزان تجرد است.

نقش تغییرات سبک زندگی در افزایش میزان تجرد جوانان

صبحی تغییرات سبک زندگی را در افزایش میزان تجرد جوانان مؤثر خواند و گف&