اعتماد نوشت: آیا پاکستان طلسم را می‌شکند؟

اعتماد/ متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست.

نخستین میانجی رسمی خاک ایران را ترک کرد. نوازشریف، نخست‌وزیر پاکستان با شعار تلاش برای تنش‌زدایی از رابطه ایران و عربستان به پایتخت‌های هر دو کشور سفر کرد. سفری که گفته می‌شود نتیجه آن تا چند روز دیگر علنی خواهد شد. سفری که همزمان شد با برگزاری نشست فوق‌العاده سازمان همکاری‌های اسلامی در جده و اعزام نمایندگان ایران به جده برای شرکت در آن. حضور نواز شریف و ژنرال راحیل شریف، فرمانده ارتش این کشور در عربستان کمتر از ٢٤ ساعت بود و مجموع دیدارهای وی در تهران هم چیزی حدود شش ساعت را به خود اختصاص داد. این سوال که چرا نوازشریف در این بازه زمانی و آن هم در قالب سفری از پیش تعیین نشده به ریاض و تهران آمد شاید از جزییات مطرح در این سفر هم در درک رفتارهای عربستان سعودی نقش مهم‌تری را ایفا کند. نخست‌وزیر پاکستان دوشادوش مرد امنیتی این کشور روز دوشنبه را به شکل کامل در پایتخت کشور عربستان گذراند اما حضور در تهران را به چند ساعت در روز سه‌شنبه محدود کرد. چندساعتی که گفته می‌شود در تغییر نگاه اسلام‌آباد به تنش میان تهران و ریاض بسیار هم تاثیرگذار بوده است. عربستان سعودی که با اعدام شیخ نمر، موجی از خشم را نه تنها در جامعه شیعیان که در جهان اسلام به راه انداخته بود با قطع رابطه دیپلماتیک خود به دنبال انزوای منطقه‌ای ایران در روزهایی بود که کشورهای اروپایی حلقه تحریم ظالمانه و ناعادلانه را از پیرامون ایران جدا می‌کنند. عربستان پس از قطع رابطه دیپلماتیک با تهران ندای «هل مِن ناصر ینصُرنی» سر داد که با لبیک هیچ کدام از به اصطلاح متحدان منطقه‌ای این کشور همراه نشد. شاید بتوان گفت که پس از اعضای شورای همکاری این «نه» پاکستان به درخواست‌های آل‌سعود بود که عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان را متوجه وخامت مقبولیت سیاست‌های این کشور در منطقه و در میان دوستان خود کرد. عادل الجبیر در اسلام‌آباد و در پشت پرده سیاست خود را در عمل تغییر داد هرچند که در کلام وی هنوز در قالب مقاله‌ای در نیویورک‌تایمز و یا مصاحبه با رویترز بر طبل مخالفت با ایران می‌کوبد. در شرایطی که کشورهای بسیاری برای میانجیگری میان ایران و عربستان پا پیش گذاشته بودند و به عنوان نمونه وزیر امور خارجه اندونزی هم به این منظور در تهران با همتای ایرانی خود دیدار کرد اما گویا رای ریاض با ایفای نقش اسلام‌آباد بود. با انتشار جدول زمانی حضور رییس‌جمهور چین در سه کشور عربستان، مصر و ایران و این گمانه‌زنی‌ها که چین به دنبال تنش‌زدایی از رابطه تهران و ریاض خواهد بود، دستگاه دیپلماسی آل‌سعود به فکر پاس دادن این توپ به زمین پاکستانی‌ها افتاد. ناگهان اعلام شد که نخست‌وزیر پاکستان به عربستان و ایران خواهد آمد و طرحی هم برای تنش‌زدایی از رابطه دو کشور دارد. سفری که طراح آن عربستان بود، انجام شد و بدین ترتیب به نظر می‌رسد که حضور نواز در ریاض و تهران تا حدودی بحث میانجی‌گری را از راس هرم سوژه‌های مورد بحث رییس‌جمهور چین در این دو کشور خارج کرد. هرچند که ایران از قبل در جریان سفر و طرح نواز شریف قرار نگرفته بود اما دولت تدبیر و امید حسن روحانی از این سفر استقبال کرد. پاکستانی‌ها در یک سال اخیر و با موضع‌گیری‌های تهاجمی عربستان در سیاست خارجی به پروسه حمایت چشم و گوش بسته از ریاض پایان داده‌اند. اسلام‌آباد به ماجراجویی‌های عربستان در یمن «نه» گفت و در ماجرای قطع رابطه دیپلماتیک ریاض با تهران هم هوشمندانه‌ترین موضع را اتخاذ کرده و اعلام کرد که ترجیح می‌دهد نقش میانجی را ایفا کند. پاکستان در محیط پیرامونی خود رابطه بسیار تندی با هندوستان دارد و همزمان با دولت جدید افغانستان هم نتوانسته رابطه مشخص و دو سر سودی را تا به امروز تعریف کند در چنین شرایطی عدم خدشه وارد شدن به رابطه با تهران از اولویت‌های سیاست خارجی پاکستان است. پاکستانی‌ها تنش زدایی از رابطه دو کشور بزرگ اسلامی پیرامون خود را به نفع امنیت خود می‌بینند و بر همین اساس است که رایزنی‌های اسلام‌آباد برای حل این مساله از روزها پیش از این سفر رسمی و کوتاه شکل گرفته بود. رسانه‌های پاکستانی می‌گویند که از فحوای کلام نخست وزیر این کشور پس از ترک تهران اینگونه برمی‌آید که صحبت‌های خوبی میان شریف و روحانی در تهران صورت گرفته است و جزییات میوه این رایزنی‌ها هم در چند روز آینده مشخص خواهد شد. عربستان پس از ماجرای حمله به نمایندگی‌های این کشور در ایران که ابتدا به ساکن از سوی ایرانی‌ها محکوم شد، تلاش داشت با موج‌سواری بر این حادثه شرایط منطقه‌ای را برای تهران سخت کند که کشورهای معدودی در این مسیر با وی همراه شدند. اکنون نیز به نظر می‌رسد که در دیدار روحانی و شریف، رییس‌جمهور ایران حقایق رفتارهای سعودی در دو سال اخیر علیه تهران را متذکر شده و همین مساله می‌تواند اندک اندک در دیدارهای مقام‌های ایران با دیگر کشورها هم تکرار شده و عرصه عمل سیاسی را برای ریاض تنگ‌تر کند.
شریف از استقبال تهران و ریاض گفت
نوازشریف پس از سفر به تهران و ریاض در گفت‌وگو با رسانه‌های داخلی پاکستان تاکید کرد که طرح مد نظر اسلام‌آباد برای تنش زدایی از رابطه ایران و عربستان مقبول افتاده است و به نظر می‌رسد که در چند روز آینده این طرح وارد جزییات اجرایی شود. نواز شریف پس از دیدار با روحانی اعلام کرد که در گام بعدی ایران و عربستان نمایندگانی را برای حل و فصل جزییات اختلاف‌های به وجود آمده تعیین خواهند کرد: پس از مشخص شدن نمایندگان دو طرف، آنها به شکل تمام وقت روی این پرونده کار خواهند کرد. من از عربستان هم می‌خواهم که نماینده‌ای در این خصوص تعیین کند. یک رسانه پاکستانی در این خصوص نوشت: موافقت ایران با انتصاب یک نماینده برای رایزنی‌های مستقیم با عربستان را شاید بتوان تنها نتیجه ملموس سفر نواز شریف به تهران تا به این لحظه دانست. نوازشریف در بخش‌های دیگری از سخنان خود اعلام کرد که نه تهران و نه ریاض هیچ کدام به دنبال تنش نیستند. مقام‌های عربستان تاکید داشتند که ایران را دشمن خود نمی‌دانند و مشابه همین جملات را هم از ایرانی‌ها در تهران شنیدم.» نوازشریف در دیدار با رییس‌جمهور ایران نگرانی‌های عربستان را منتقل کرده و البته متعهد شد که موضع‌گیری‌های تهران را هم به ریاض منتقل کند. در شرایطی که پاکستان در ١٠ ماه اخیر تلاش کرده خود را از پرونده‌های مورد مناقشه ایران و عربستان دور نگاه دارد اما به نظر می‌رسد که در سفر اخیر مقام‌های ارشد این کشور به عربستان، تا حدودی فشارهای عربستان کارساز افتاده است و در نتیجه همین رایزنی‌ها بوده که راحیل شریف در دیدار با رییس شورای عالی امنیت ملی ایران خبر پیوستن اسلام‌آباد به ائتلاف ضدداعش عربستان را اعلام کرده است. ائتلافی متشکل از ٣٤ کشور که ایران در آن حضور ندارد.

با کانال تلگرامی آخرین خبر همراه شوید

منبع: اعتماد