ژئوپارک‌ ها؛ یکی از برنامه های رسمی یونسکو

یونسکو تصمیم گرفته ژئوپارک‌ ها را به‌ عنوان یکی از برنامه‌ های رسمی خود مطرح کند گرچه تاکنون راهبردی تدوین نکرده است.

به گزارش خبرگزاری مهر، حمایت سازمان‌ های جهانی از ژئوپارک هر کشوری یکی از موضوعاتی است که همه کشورها از جمله ایران به دنبال آن هستند و می‌خواهند که هر طور شده حمایت‌ های بین‌ المللی را بگیرند. اما در این میان ژئوپارک‌ هایی که نامشان در شبکه جهانی ثبت می‌ شود تا کنون حمایت مالی دریافت نمی‌ کردند با این وجود  یونسکو در آخرین نشست، برنامه ژئوپارک‌ ها را تصویب کرد.

این سازمان جهانی مستقیما از ژئوپارک‌ ها حمایتی نمی‌ کرد چون ژئوپارک در شمار برنامه‌ های رسمی آن نبود ولی از زمانی که شبکه جهانی راه‌ اندازی شد، بازهم نقش یونسکو مشخص نبود و بازهم کشورها از عنوان یونسکو برای رسمیت دادن به ژئوپارک کشور خود استفاده می‌ کردند.

تا اینکه از سوی این سازمان جهانی اعلام شد از‌آنجا که این سازمان حمایت مالی نمی‌ کند و مسئولان ژئوپارک‌ ها هم دفتری در سازمان جهانی ندارند، استفاده از لوگوی یونسکو بی‌ معنی است، اما سال گذشته با اکثریت آراء تصویب شد که ژئوپارک‌ ها به‌عنوان یکی از برنامه‌ های رسمی یونسکو مطرح شوند.

هنوز راهبردها و استراتژی‌ های اجرایی شدن این تصمیم اعلام نشده که از چه ژئوپارک‌ هایی، در چه حدی و چه حمایتی می‌ شود. مهم این است که این تصمیم به یک برنامه تبدیل شود. قبلا برنامه بین‌المللی علوم زمین وجود نداشت، اما الان برنامه بین‌ المللی علوم زمین و ژئوپارک‌ ها نوشته شده است.

در این باره، علیرضا امری کاظمی رئیس گروه میراث زمین شناختی و ژئوتوریسم در سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور و مشاور ارشد ژئوپارک قشم در ایران درباره مسائل مختلف این ژئوپارک از جمله مصوبه اخیر یونسکو توضیحاتی داد و اعلام کرد: این مصوبه برای ما هم تهدید است و هم فرصت. تهدید از آن لحاظ که ضوابط مقداری مشکل‌ تر می‌شود و مدارکی که باید ارسال شود مقداری بیشتر و پیچیده‌تر خواهد شد. از سوی دیگر اعتبار ژئوپارک‌ های جهانی بالا رفته است. درحالی که قبلا این برنامه خودجوش و داوطلبانه بود. اگر کسی بتواند برچسب یونسکو را بگیرد، اعتبار جهانی بالایی را به دست آورده است.

ژئوپارک قشم برای جهان اهمیت دارد

وی با اشاره به اعمال محدودیت از سوی شبکه جهانی برای ثبت ژئوپارک ها، گفت: تا ۵ و ۶ سال نخست هیچ محدودیتی برای ثبت نبود اما قانونی را تدوین کردند که هر کشوری در سال فقط ۲ ژئوپارک را می‌ تواند ثبت کند و کشورهایی که تا کنون ژئوپارکی را ثبت نکرده اند استثنائا می‌ توانند در نخستین مرحله سه منطقه را ثبت کنند.

امری کاظمی در پاسخ به این سوال که کارشناسان گفته بودند ژئوپارک یک عضو خواب آلوده است و در اجلاس فنلاند نیز اعلام کرده‌ اند قشم برنامه مدیریتی ندارد، توضیح داد: در فنلاند به ما نگفتند برنامه مدیریتی نداریم. من با مسئول دفتر ژئوپارک‌های جهانی در یونسکو صحبت کردم. او گفت که مسئولان ژئوپارک قشم در سالهایی که این لقب را به آن دادیم جواب ایمیل‌ های ما را نمی‌ دادند در حقیقت قشم هیچ تبادلی با ژئوپارک‌ های دیگر نداشت. درست می گفتند! سالها پیش بین کارشناسان و مدیران اختلاف پیش امده بود و ژئوپارک برای مدتی مدیر نداشت به همین دلیل پاسخ ایمیل آنها داده نمی‌ شد. اما الان ژئوپارک  قشم طرح جامع و برنامه اجرایی دارد. این موضوع برای هر مدیر و کارشناسی نقشه راه است. الان بر اساس طرح جامع پیش می‌ رویم و اصلاحاتی که بازرسان دو بار تذکر داده‌ اند را انجام خواهیم داد. اکنون هر مدیر جدیدی که بخواهد کار کند همه چیز برایش آماده است. اما مدیران قبلی به دلیل مشکلات و مسایل مختلف نمی توانستند آنطور که لازم است کار کنند.

وی گفت: ژئوپارک‌های دنیا یا در اروپای غربی متمرکز شده‌ اند و یا در چین و آسیای جنوب شرقی. این یعنی ما وسط گپ بزرگی در آسیای مرکزی، غربی، شرق اروپا و شمال آفریقا قرار داریم. قشم به دلیل چشم اندازهای زمین شناختی اش منحصر به فرد است  تنها ژئوپارکی که چشم انداز بیابانی و ساحلی دارد قشم است.

وی گفت: مسئولان ژئوپارک‌های جهانی می‌ خواهند که قشم به شبکه برگردد. دلیل اشتیاق آنها این است که قشم به زعم‌ شان بی‌ نظیر است و ثبت یک ژئوپارک در خاورمیانه برای‌ شان اهمیت زیادی دارد. قشم جزو قدیمی‌ ترین ژئوپارک‌ های دنیا است. این شبکه، سال ۲۰۰۴ شروع به فعالیت کرد ولی ژئوپارک قشم در سال ۲۰۰۶ ثبت شد و جزو اولین ژئوپارک‌ های ثبت شده بود. آن زمان فقط بیست تا سی ژئوپارک ثبت شده بود، درحالی که اکنون ۱۲۰ ژئوپارک در جهان ثبت شده است.

جلسه ای برای حل الحاق جنگل حرا به ژئوپارک

وی درباره مشکل الحاق جنگل حرا به عنوان یکی از مشکلات مربوط به ژئوپارک قشم گفت: یکی دیگر از مشکلات مربوط به جنگل حرا می‌ شد. الان مشکل حل شده و محیط زیست توافق کرد که نامه موافقت برای شامل شدن جنگل حرا  در محدوده ژئوپارک را بدهد البته حق حاکمیت و مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست بر حرا حفظ خواهد شد. اکنون رابطه خوبی بین  محیط زیست و سازمان منطقه آزاد قشم وجود دارد.

امری کاظمی تصریح کرد: ایراد دیگری که گرفته شد،  بی ثباتی و نامشخص بودن سیستم مدیریتی ژئوپارک بود. این ایراد را زمانی که کارت قرمز دادند گرفتند آنها می‌ گفتند  اگر اعلام می‌ کنید که ۵ پرسنل دارید واقعا آن افراد پرسنل ژئوپارک باشند. همچنین جایگاه واقعی و نقش افراد در سیستم ژئوپارک مشخص باشد و بتواند نیازهای ژئوپارک را پوشش بدهد. این نکته را باید در نظر داشت که با توجه به افزوده شدن مساحت ژئوپارک نسبت به قبل و تنوع وظایف و فعالیت‌ها، ژئوپارک قشم اکنون نیاز به ترمیم چارت سازمانی خود و افزایش شمار پرسنل دارد.

وی درباره ژئوپارک‌ های چین که از غفلت برخی کشورها برای ثبت بیشترین تعداد ژئوپارک‌ های خود در شبکه جهانی استفاده کرد، توضیح داد: چین در بین کشورهای دارای ژئوپارک، یک ابرقدرت است. فقط یکی از ژئوپارک‌ های قشم در سال ۱۰ میلیون نفر بازدیدکننده دارد که به معنی توریسم انبوه است. چینی‌ ها به هیچ وجه دنبال تبلیغ نیستند بلکه می‌ خواهند گردشگران‌شان را تعدیل کنند تا به ژئوسایت‌ ها آسیب نرسد. جالب این است که ۹۵ درصد گردشگران این ژئوپارک محلی است. چین برای این ژئوپارک‌ ها پول خرج کرده است و سرمایه‌ گذاری هنگفتی انجام داده است، مثلا در یکی از ژئوپارک‌ های این کشور که از آن بازدید کردم چند ساعت باید یک مسیر خاکی را طی کنید تا به ورودی ژئوپارک برسید. وقتی به این نقطه هم می‌ رسیدید باید ماشین‌ ها را پارک و از اتومبیل‌ های برقی استفاده می کردید تا وارد ژئوسایت‌ ها شوید. فکر همه چیز را کرده‌ اند. تابلوهای اطلاع‌ رسانی با کیفیت به وفور دیده می‌ شود و اطلاع‌ رسانی عمومی، گسترده و متنوع صورت گرفته است. به طوری که از نظر اطلاعاتی اقناع می‌ شدید، اما جامعه محلی آنچنان درگیر ژئوپارک نبود بنابراین چنین ایرادی در مورد این ژئوپارک  وارد است.