امیرخانی: دیگر کتاب‌باز نیستم رفیق‌بازم/ بایرامی: سفر به عراق من را برای نوشتن مصمم‌تر کرد

به گزارش خبرگزاری فارس، آیین رونمایی از رمان «لم یزرع» نوشته محمد‌رضا بایرامی دوشنبه 13 اردیبهشت 1395 با حضور این نویسنده، محمود صلاحی، رییس سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران، محمد‌علی باشه‌آهنگر (نویسنده و کارگردان) و نویسندگانی همچون رضا امیرخانی، احمد دهقان، قاسمعلی فراست، حسین فتاحی و صادق کرمیار در سالن سپیده فرهنگسرای انقلاب اسلامی برگزار شد. در ابتدای این مراسم عمارتفتی، بازیگر سینما،تئاتر و تلویزیون همراه با تک نوازی تنبور و در دکوری متفاوت اقدام به خوانش بخش‌هایی از این رمان کرد.

*تعداد رمان های دفاع مقدس در شان این حماسه نیست

محمود صلاحی، رییس سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران در این برنامه ضمن ابراز خرسندی از حضور در جشن رونمایی کتاب بایرامی از برگزارکنندگان باشگاه کتاب فرهنگسرای انقلاب اسلامی تشکر کرد و گفت: تعداد رمان‌های نوشته شده در حوزه دفاع مقدس در شأن عظمت این حماسه نیست. در کشور‌های دیگر برای یک جنگ چند روزه، صد‌ها فیلم، داستان، شعر و رمان نوشته می‌شود و گاهی نویسندگان آنها برای نوشتن یک رمان چند صد صفحه‌ای ملزم به استفاده از تخیل خود هستند در حالیکه کشور ما یکی از طولانی ترین تهاجمات تاریخ را متحمل شده است و حافظه ما سرشار از خاطره‌های آن دوران است.

وی با بیان اینکه در برخی موارد در بین کتاب‌های ادبیات دفاع مقدس آثار خوبی دیده می‌شود، افزود: من کتاب «لم یزرع» را تا پایان نخوانده‌ام اما آن را از این نظر که وضعیت دشمن را در خاک خود در زمان جنگ تحمیلی ترسیم می‌کند، اثر خوبی می‌دانم و به بایرامی تبریک می‌گویم.

صلاحی سپس به ترسیم شرایط جنگ تحمیلی ایران پرداخت و با پرسیدن این پرسش که «چرا از جنگ هشت ساله عراق علیه ایران به عنوان دفاع مقدس یاد می‌شود؟» به حمایت ابرقدرت‌ها و کشور‌های مرتجع خلیج فارس از عراق در سال‌های جنگ اشاره کرد و گفت: در جنگ‌ها مرسوم است که اخلاقی‌ترین مسایل را زیر پا می‌‌گذارند اما رزمندگان ما چنین نبودند. آن‌ها در این زمان، بیشتر از زمان صلح عبادت می‌کردند، خود را فراموش کرده بودند و برای امنیت دیگران می‌جنگیدند. به همین دلیل، جنگ هشت ساله را «دفاع مقدس» می‌نامیم اما باید بدانیم که دفاع مقدس دو وجه دارد؛ نخست، ددمنشی دشمن و دیگر، پایمردی ایرانیان.

رییس سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران در ادامه افزود: جنگ ایران و عراق، ناجوانمردانه‌ترین تهاجم صد سال اخیر دنیا بود.

در ادامه دکتر صلاحی به همراه نویسنده ومهمانان این مراسم، رمان لم یزرع را رونمایی کرد.

*سفر به عراق من را برای نوشتن کتابم مصمم‌تر کرد

بایرامی در این برنامه درباره دلیل پرداختن به چنین فضایی در رمان تازه‌اش گفت: در سال 1388 بنا بر دلایلی تمام تاریخ معاصر عراق، زمان به قدرت رسیدن صدام و پیش از آن را مطالعه کردم. این دوره را به قدری دراماتیک دیدم که هر تخیلی از آن جا می‌ماند.

وی با اشاره به این‌که «حادثه دُجَیل» و وجود یک پس زمینه تاریخی در تم اصلی کتاب گفت: یکی دیگر دلایل نوشتن این کتاب، اختلاف‌های موجود میان شیعه و سنی بود و همین امر نزدیک شدن به این کتاب برایم سخت کرده بود و برای آغاز کردن آن می‌ترسیدم و تا 5 سال با وجود مطالعه‌های فراوان و تحقیق در این حوزه جرئت نمی‌کردم برای نوشتن این موضوع دست به قلم ببرم.

نویسنده «هفت روز آخر» ادامه داد: در سفر توریستی که به کشور عراق داشتم، فضای اصلی داستانم شکل گرفت و ماجرای تازه‌جوانی را روایت کردم که دل به دختری از فرهنگ و قبیله دیگری می‌بندد اما عرف و مسایل تاریخی اجازه  این وصال را نمی‌دهد. نام کتاب نیز به این ماجرا اشاره می‌کند و هم به ماجرای دجیل که تا 10 سال زراعت در آن منطقه ممنوع اعلام شده بود. من برای نوشتن این کتاب افزون بر مطالعه کتاب‌های تاریخی، با ایرانیانی که در همان فضا زندگی کرده بودند هم گفت‌وگو کرده‌ام.

وی با بیان این نکته که در جنگ مهم نیست که چه کسی آتش را روشن کرده بلکه این دود آتش است که در چشم همه می رود، دلیل اصلی پرداختن به خشونت در فضای داستان خود را این گونه توضیح داد: این مساله‌ای جدا از جامعه ما نیست. من به عنوان نویسنده از فضای پیرامونم تاثیر می‌پذیرم. در کشور ما بسیاری افراد برای آن‌که از این خشونت‌ها تا اندازه‌ای دور بمانند و تلخی‌ها را فراموش کنند، به طنز روی می‌آورند و طنز می‌گویند.

*نویسنده خوب برتر از رمان خوب

قاسمعلی فراست، درباره کتاب «لم‌یزرع» اظهار کرد: نویسنده خوب را برتر از رمان خوب می‌دانم زیرا اوست که رمان خوب را می‌آفریند و بایرامی نویسنده خوبی است که رمان خوبی پدید آورده. رمان‌نویسی که سلامت نفس داشته باشد و بتواند در هر شرایطی دغدغه‌مند عمل کند و بی‌آنکه نانِ برخی مسایل را بخورد بنویسد، بسیار اندک و البته با ارزش است. بایرامی در شرایطی نوشته است در کشور ما به ادبیات اهمیت چندانی داده نمی‌شود. پس باید قدر او را دانست زیرا این نویسنده عاشق است.

وی درباره فضای داستانی کتاب «لم‌یزرع» توضیح داد: جایی که بایرامی ایستاده است، فضای خوبی برای حرف زدن درباره جنگ است. او زاویه دید خود را تغییر داده است و از داخل عراق جنگ را روایت می‌کند. این مهم است که بدانیم عراقی‌ها جنگ را چگونه می‌دیدند. همچنین نویسنده با فرم بازی کرده است و با آن‌که موضوع، داستان جنگی است و با خود خشونت دارد، حس عاطفی آن دل‌نشین است. دل بستن دو جوان در این کتاب جان بیشتری به داستان داده است.

فراست درباره موضوع داستان ابراز داشت: یک طرف داستان جنگ است و با خود خشونت به همراه دارد و یک طرف دیگر داستان داخل این خشونت عشق زیبایی ترسیم شده که در لابلای این خشونت به خوبی ملموس است و این تضادهاست که رمان بایرامی را متمایز می‌کند.

این نویسنده لحظه‌پردازی‌های رمان «لم یزرع» را بدیع دانست و گفت: رد پای یک نویسنده ایرانی در این کتاب به وضوح مشخص است اما ای کاش رد پای فرهنگ عراق در کنش و واکنش های کتاب پررنگ‌تر می‌بود.

*بایرامی اگر در کشور دیگری بود قطعا جایگاه ویژه‌ای پیدا می‌کرد

شهریار عباسی دیگر سخنران این برنامه بود. وی در ابتدای سخنانش به ممنوع شدن انتشار کتاب «مردگان باغ سبز» اشاره کرد و گفت: این اثر رمانی خوب و محکمی است که به زبان فارسی نوشته شده است و امیدوارم از توقیف در بیاید زیرا داستان‌نویسی ظرفی برای انتقال اندیشه نیست و روشی برای اندیشیدن ارائه می دهد.

عباسی با اذعان به شخصیت بزرگ نویسنده رمان « لم یزرع» گفت: بایرامی اگر در کشور دیگری بود قطعا جایگاه ویژه ای پیدا می کرد. گاهی با خود فکر می کنم باید از داشتن بایرامی خوشحال باشم و یا برای اینکه در کشور ما جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده ناراحت باشم.

وی با انتقاد از روشی که بر داستان‌نویسی‌های نسل جدید حاکم شده است، اظهار کرد: متاسفانه بیشتر داستان‌نویسان درگیر فرم شده‌‌اند و در حال تقلید‌ند. نویسنده‌‌ای موفق خواهد بود که از تجارب زندگی خود بنویسد. کتاب «لم‌یزرع» به نوعی تجربه زیسته بایرامی است. او تمام ماجراهای داستان این کتاب را به نوعی در زندگی خود تجربه کرده و در فضای دیگری ترسیم کرده است، بایرامی در این کتاب تقلید نمی کند و کار خودش را انجام می دهد.

این نویسنده ادامه داد: از متن «لم یزرع» به آسانی می‌شود دریافت که نویسنده شاهنامه را به خوبی خوانده است اما بهره‌گیری او از داستان‌های شاهنامه از متن بیرون نزده است و این حُسن کتاب است. من این کتاب را اثری صرفا در حوزه دفاع مقدس نمی‌دانم و نباید آن را به همین حوزه محدود کنیم. این کتاب داستان عشق و رنج انسان، در عین شباهت‌هاست. کتاب «لم یزرع» به نظر من اثری جهانی است و می‌تواند به زبان‌های دیگر دنیا ترجمه شود. آن‌ها دوست دارند بیشتر درباره ما بدانند و چه بهتر که خود را با ادبیات به دنیا معرفی کنیم.

وی در خصوص تقسیم بندی های موضوعی کتاب ها ابراز داشت: من با این تقسیم بندی‌هایی که انجام می‌دهند و « لم یزرع» را زیر مجموعه ادبیات دفاع مقدس می دانند زیاد موافق نیستم، زیرا این کتاب تنها به جنگ نپرداخته و در ان موضوعات مختلفی دیده می شود و گاهی هم رد پایی از جنگ در ان به تصویر کشیده می شود.

عباسی با بیان این نکته که دنیا دلش می خواهد درباره ما بداند خطاب به نویسندگان جوان و تازه قلم گفت: شما ناب هستید اگر به درون خود نگاه کنید و آن تجربه های شخصی خودتان را پیدا کنید و بر روی کاغذ بیاورید کارتان بی شک برجسته تر خواهد شد و این دقیقا همان کاری ست که بایرامی در کتاب هایش انجام می دهد.

این نویسنده در ادامه در خصوص کارهای قبلی بایرامی گفت: بایرامی بچه شهر است ولی کارهایش در فضای شهری نیست و این زیباست و من منتظر روزی هستم که بایرامی داستان زندگی خودش را که از نظر من به سه دوره کودکی، سربازی و مابقی ادوار زندگی اش خ&

ویدیو مرتبط :
من دزد کتاب نیستم / گفت و گو با رضا امیرخانی