معنای اربعین و دلیل مقدس بودن عدد چهل

در «اربعین» و عدد چهل، اسراری از رازهای خداوند نهفته است، این عدد، در فرهنگ ادیان و در روایات اسلامی جایگاه خاصّی دارد و برخی از روایات و اتفاقات در این مدت زمانی رخ داده اند.

یکی از تعبیرهای رایج عددی ، تعبیرعدد چهل می باشد که در بسیاری از موارد به کار رفته است . یک نمونه، آن که سن رسول خدا (ص) در زمان مبعوث شدن ، چهل بوده است . گفته شده که عدد چهل در سن انسانها، نشانه بلوغ و رشد فکری است . گفتنی است که برخی از انبیاء در سنین کودکی به نبوّت رسیده اند.

* در زمان حضرت نوح‏علیه السلام، برای عذاب کفّار، چهل روز باران بارید.

* چهل سال قوم حضرت موسی در بیابان سرگردان بودند.

* پیامبرصلی الله علیه وآله چهل روز از خدیجه جدا شد و اعتکاف کرد تا غذای آسمانی نازل شد و مقدّمه‏ی تولّد حضرت زهراعلیها السلام فراهم گردید.  

* انسان تا چهل سالگی زمینه‏ی کمال روحی ومعنوی دارد، امّا پس از آن دشوار می‏شود.

* چهل روز اخلاص در عمل، عامل جاری شدن حکمت از قلب به زبان است.

* چهل بار خواندن بعضی سوره‏ها و دعاها برای فرج و رفع مشکلات سفارش شده است.

* چهل روز پذیرفته نشدن اعمال از جمله نماز، پیامد بعضی گناهان است.

* چهل مؤمن اگر به خوب بودن مرده‏ای شهادت دهند، خداوند او را می‏آمرزد...(218) بعضی کتاب‏ها نیز با محوریّت عدد چهل، مانند چهل حدیث نوشته شده است.

* از ابن عباس(گویا به نقل از پیامبر) نقل شده که اگر کسی چهل ساله شد و خیرش بر شرش غلبه نکرد، آماده رفتن به جهنم باشد.آداب و اخلاق در اسلام - مسعود بن عیسی ورام ص35.

* در نقلی آمده است که ، مردمان طالب دنیایند تا چهل سالشان شود. پس از آن در پی آخرت خواهند رفت .

اربعین، سرّی از اسرار خدای تعالی است که هیچ یک از علمای ربّانی به این سر نرسیده اند، خداوند عزیز در قرآن کریم فرموده است: (وَ واعَدْنا مُوسی اَربَعینَ لَیْلةً) و آنگاه که با موسی چهل شب قرار گذاشتیم. (سوره بقره 51)

در احادیث شریف ائمه(ع) بارها عدد چهل وارد شده است، امام صادق (ع) فرموده اند: هر یک از شیعیان ما چهل حدیث را حفظ کند، خداوند در روز قیامت او را فقیه و عالم بر می انگیزد و او را عذاب نمی کند. و نیز فرمودند: آنگاه که مؤمنی بمیرد و چهل مؤمن بر جنازه اش حاضر شوند و بگویند خدایا! ما از او چیزی جز خیر ندیدیم و تو بر او از ما داناتری، خداوند تبارک و تعالی می فرمایند: شهادت شما را قبول کردم و او را آمرزیدم، آنچه را که شما نمی دانید. وسائل الشیعه / ج 27/ ص 29.

ابوذر غفاری و ابن عبّاس (رحمة ا... علیه) از نبی اکرم (ص) روایت می کنند که فرمودند: همانا زمین چهل صبح بر «مؤمنی» که وفات یافته است می گرید.

یادبود اربعین تنها منحصر به مسلمانان نیست، بلکه غیر مسلمانان نیز تا چهل روز بعد از وفات نزدیکان خود، به عزای آنها توجه می کنند، و در روز چهلم نزدیکان و دوستان و خانوده اش بر سر قبرش حاضر می شوند و مراسم عزا برگزار می کنند، مسیحیان نیز به همین طریق مراسم عزای چهلم وفات شخص خود را با اجتماع در کلیسا برگزار می کنند و این اعمال را در نیم سال وفات شخص و یکسال تمام نیز انجام می دهند.

همچنین یهودیان؛ عزای شخص وفات یافته را پس از سی روز و نه ماه و یکسال کامل برگزار می کنند. مقتل الحسین (ع) ، سید عبد الرزاق المقرم، ص 365.

با این حال بیان اهمیت اربعین سیدالشهداء(ع) برای چیست؟آیا فقط برای برپایی اقامه عزاست؟آیا نتیجه تحول خاصی در اربعین نهفته است که فقط برای وجود مبارک امام حسین(ع) مجلس اربعین گرفته می شود و فقط زیارت اربعین برای ایشان اهمیت دارد؟