پوسیدگی دندان ها در کودکان

مواد غذایی، به ویژه مواد غذایی حاوی قند، توسط باکتری های موجود در دهان به اسید تبدیل می شوند که این اسید می تواند به پوسیدگی دندان ها منجر شود. از طرفی باید بدانیم که پوسیدگی دندان ها در کودکان می تواند به دندان درد، اشکال در جویدن، اشکال در تکلم، کاهش اعتماد به نفس، اشکال در یادگیری و کاهش رشد بینجامد.

بخش تغذیه و آشپزی تبیان

 معمولاً در شیرخواران اولین دندان های شیری از حدود 6 ماهگی ظاهر می شود و از همان زمان دندان های شیرخوار مستعد پوسیدگی است. نحوه تغذیه با شیر مادر و شیر خشک و انتخاب مواد غذایی حاوی قند فراوان، معمولاً شیرخوار را در معرض پوسیدگی دندانی قرار می دهد. همچنین پوسیدگی هایی که در کودکی ایجاد می شوند، می توانند زمینه پوسیدگی های بیشتر را در بزرگسالی فراهم کنند.

تمامی مشکلات مذکور توسط عاملی به نام پوسیدگی ایجاد می شود که خود یک فرآیند قابل پیشگیری به حساب می آید و با رعایت بهداشت دهان و دندان می توان از آنها جلوگیری کرد.

معمولاً پوسیدگی در کودکان برخلاف تصور، از لکه های سفید و گچی آغاز می شود و به تدریج پیشرفت می کند. به همین دلیل بسیاری از والدین در ابتدا متوجه پوسیدگی دندان های فرزندان خود نمی شوند. به مرور زمان این لکه های گچی و سفید به پوسیدگی های تیره رنگ و در نهایت حفرات داخل دندان تبدیل می شوند که در این مرحله کاملا قابل تشخیص هستند، اما متاسفانه در این مرحله پیشرفت زیادی در پوسیدگی صورت گرفته است.

امروزه ثابت شده است برای ایجاد پوسیدگی، وجود باکتری ها ضروری است و این باکتری ها ممکن است از طریق وسایل مشترک مانند قاشق، به کودکان انتقال یابند. کودکانی که سیستم دفاعی ضعیف تری دارند، کودکانی که مادران آنها دارایی پوسیدگی های دندانی بیشتری هستند، کودکانی که سابقه پوسیدگی قبلی دارند و کودکانی که با شیشه شیر تغذیه می شوند یا هنگام خواب بیشتر شیر می خورند، بیشتر در معرض پوسیدگی دندان قرار دارند معمولا در شیرخواران اولین دندان های شیری از حدود 6 ماهگی ظاهر می شود و از همان زمان دندان های شیرخوار مستعد پوسیدگی است. نحوه تغذیه با شیر مادر و شیر خشک و انتخاب مواد غذایی حاوی قند فراوان، معمولا شیرخوار را در معرض پوسیدگی دندانی قرار می دهد. بنابراین توصیه می شود پس از اتمام 6 ماهگی و با شروع غذا های کمکی، از مواد غذایی و نوشیدنی هایی استفاده شود که حاوی مواد قندی زیادی نباشد.

باید این نکته را در نظر داشت که شیر خوردن فراوان (شیر مادر یا شیر خشک) به ویژه اگر پس از خوردن شیر بدون پاک کردن لثه و دندان ها شیر خوار بخوابد، شرایط پوسیدگی را مهیا می کند. بنابراین بهتر است بعد از اتمام شیردهی، لثه ها و دندان های شیرخوار را با یک گاز استریل پاک کرد و یا می توان با کمی آب که به کودک خورانده می شود غلظت مواد قندی موجود در دهان را کاهش و به نوعی دهان را شست و شو داد.
لازم است مسواک زدن دندان های کودک با گاز استریل یا پارچه تمیز و یا مسواک انگشتی بدون نیاز به خمیر دندان حداقل روزی یک بار، از همان ابتدا آغاز شود.

باید این نکته را در نظر داشت که در کودکان بالاتر از سه سال رویش دندان های شیری تکمیل شده است و از طرف دیگر به دلیل افزایش نیاز به انرژی تمایل به مصرف میان وعده های متعدد حاوی مواد قندی و فست فود ها افزایش می یابد و خطر ابتلا به پوسیدگی دندان ها بالا می رود. بنابراین نسبت به کاهش تماس عوامل پوسیدگی زا با دندان ها باید توجه بیشتری نمود.

راه کارهایی جهت کاهش پوسیدگی دندان در کودکان

- توصیه می شود سه وعده اصلی غذایی را مرتب در اختیار کودکان قرار دهیم و در میان وعده ها از مواد غذایی حاوی چربی و انرژی زیاد (مثل شکلات و کیک های شیرین و چسبنده) استفاده نکنیم تا به بهداشت دهان و دندان کودکان کمک شود چرا که مواجهه دائم دندان ها با مواد قندی از جمله شکلات، احتمال ایجاد پوسیدگی در آنها را افزایش می دهد.

- در مهد کودک نیز مربیان باید آموزش ببینند که در تغذیه کودکان دستورات بهداشتی را رعایت کنند و علاوه بر ایجاد نظم در تغذیه، دندان های کودکان را نیز مسواک بزنند.

- فراموش نکنید که فقط شیرینی و شکلات مسبب ایجاد پوسیدگی در دندان ها نیست، بلکه انواع آبمیوه ها، نوشابه ها و حتی باقی مانده مواد غذایی نظیر نان و برنج در داخل دهان و به مدت طولانی می تواند باعث ایجاد پوسیدگی دندانی شود.

- حتی شیرخواران نیز نیاز به مسواک زدن دارند و  برای آن ها یک بار مسواک زدن در روز کفایت می کند.

- با بالا رفتن سن و بعد از 3 سالگی می توان از خمیردندان برای کودکان استفاده کرد. خمیر دندان را به مقدار حدود یک نخود روی مسواک قرار می دهیم و در انتهای مسواک کردن نیز مطمئن می شویم که کودک آن را قورت ندهد.
- برای کودکان خود مسواک با اندازه مناسب و کوچک انتخاب و حداقل 2 بار در روز دندان هایشان را مسواک کنید.

- معاینات دوره ای و منظم دندان می تواند موجب تشخیص پوسیدگی در مراحل اولیه شود و نسبت به آن درمان به موقع و مناسب صورت گیرد.

منبع : کتاب دکتر سلام کودکان

آوای سلامتی

ویدیو مرتبط :
پوسیدگی دندان در کودکان