از سرطان پلک چه می‌دانید

این روزها نام سرطان بیداد می‌کند و حتی می‌توان گفت نام این بیماری هم ترسناک است، چه برسد به آنکه بعضی از اندام‌هایی که فکرشان را هم نمی‌کنیم مبتلا به سرطان می‌شوند.  مسلما نام هر سرطانی به گوش‌مان خورده است، از سرطان کبد گرفته تا پوست و سینه اما شاید کمتر کسی شنیده باشد که سرطان ممکن است به چشم هم راه پیدا کند. بینایی یکی از مهم‌ترین حس‌های پنج‌گانه است که نباید از آن غافل شد به‌خصوص که سرطان به این قسمت از بدن هم رحم نمی‌کند.

 شاید با خیلی از علائم سرطان در بخش‌های دیگر بدن آشنا باشید اما در مورد چشم اطلاعات جامعی نداشته باشید. دکتر رضا زارعی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران، فلوشیپ قرنیه از ایران و فلوشیپ گلوکوم از‌‌  UCLAایالات متحده و دکتر مهدی رخصت‌یزدی، فوق‌تخصص بیماری‌های قرنیه در مورد سرطان‌های شایع چشم اطلاعات جالبی را در‌اختیار خوانندگان ما می‌گذارند.

از سرطان پلک چه می‌دانید

پلک یکی از قسمت‌هایی است که احتمال ابتلا به سرطان در آن وجود دارد. پلک به خودی خود مبتلا به سرطان می‌شود اما در بعضی مواقع برخی سرطان‌های پوستی ممکن است به پلک هم سرایت کنند. دکتر رضا زارعی فوق تخصص گلوکوم بر این عقیده است که حتی برخی سرطان‌هایی که در صورت پدید می‌آیند ممکن است پلک را هم درگیر کنند. وی در ادامه می‌گوید: «یکی دیگر از راه‌هایی که ممکن است پلک را مستعد سرطان کند غده میبومین است. این غده مقداری از چربی‌های پلک را تولید می‌کند که چربی‌ها وارد اشک می‌شوند و به‌دنبال این عملکرد اشک روی چشم استقامت پیدا می‌کند. به‌طور کلی این لایه با احاطه لایه آبی، مانع سرازیر شدن اشک روی گونه می‌شود. صاف نگه داشتن پرده اشکی و کم‌کردن تبخیر اشک نیز از وظایف این لایه است. این غده‌ها ممکن است مبتلا به سرطان شوند.»

غده میبومین سرطانی چه علائمی دارد؟

یکی از علائمی که ممکن است نشان‌دهنده سرطان در این قسمت از چشم باشد به‌وجود آمدن غده‌هایی روی پلک است که برخی افراد ممکن است این غده‌ها را با گل‌مژه اشتباه بگیرند. دکتر رضا زارعی می‌گوید: «اگر فردی به‌موقع به پزشک مراجعه کند یا دقت بیشتری نسبت به این زائده‌ها داشته باشد متوجه می‌شود فرم، قوام و شکل این غده‌ها با گل‌مژه متفاوت است. در صورت مواجهه با این مشکل باید سریعا برای تشخیص به پزشک مراجعه شود. در صورت نیاز پزشک از این زائده‌ها بیوپسی یا نمونه‌برداری می‌کند.»

سرطان ملتحمه یا ناخنک چشمی!

ملتحمه یك لایه شفاف محافظ است كه سطح داخلی پلك‌ها و روی سفیدی كره چشم را می‌پوشاند. این پرده نازک ترشحات مخاطی را برای پوشاندن و نرم کردن سطح چشم تولید می‌کند. ملتحمه به‌طور طبیعی حاوی عروق خونی ظریفی است.

 این قسمت از چشم ممکن است مبتلا به همه انواع سرطان بافت‌های ملتحمه شود. دکتر رضا زارعی در مورد این دسته از سرطان در این ناحیه از چشم می‌گوید: «یکی از نشانه‌های سرطان در این بخش وجود ضایعه گوشتی است که از سفیدی چشم (ملتحمه) روی سیاهی چشم (قرنیه) به‌وجود می‌آید که ممکن است برخی افراد این ضایعه را با ناخنک اشتباه بگیرند.

برای تشخیص درست نیاز است که متخصص ضایعه را بررسی کند. به‌طور کلی سرطان پلک یا ملتحمه جزء سرطان‌های شایع خارج چشمی هستند و ممکن است هر عضو خارجی چشم مبتلا به این بیماری شود. برخی افراد ممکن است از مشکلات بینایی، درد و قرمزی زیاد در این ناحیه شکایت کنند که بازهم ممکن است این علائم نشان‌دهنده بروز سرطان باشد.»

 در ادامه دکتر مهدی رخصت‌یزدی فوق تخصص بیماری‌های قرنیه در مورد سرطان قرنیه و ملتحمه می‌گوید: «تومورهای چشمی ممکن است اعضا یا بافت‌های اطراف چشم یا مربوط به خود چشم یعنی اندام‌های داخلی آن را درگیر کند که این مسئله در بزرگسالان و کودکان متفاوت است. در مورد تومورهای داخلی باید به این نکته اشاره کنم که هر یک از اعضای داخل چشم ممکن است بافت توموری داشته و درگیری سرطانی پیدا کند که می‌توان به تومورهای ملتحمه و قرنیه اشاره کرد. تومورهای ملتحمه و قرنیه شامل طیف وسیعی از نوع تومورهای بدخیم و خوش‌خیم پیشرونده هستند که به چهار ‌صورت اکواموس، ملانسیتیک، لنفوتیک و سارکوم کاپوزی ظاهر می‌شوند و همه آنها با کاهش دید و کم‌سو شدن چشم‌ها ارتباط دارند.»

تومور اکواموس را چطور شناسایی کنیم؟

دکتر مهدی رخصت‌یزدی می‌گوید: «اکواموس بیشتر در بافت ملتحمه وجود دارد اما ممکن است به بافت قرنیه هم بروز پیدا کند. این تومورها به‌صورت پلاک‌های مختلف در بخش ملتحمه و قرنیه ظاهر می‌شوند که البته انواع مختلفی دارند (یعنی از نوع کوچک خوش‌خیم گرفته تا بدخیم بزرگ).

پزشکان ما در زمینه درمان توصیه می‌کنند که اگر این بخش از چشم دچار سرطان شود و به بافت‌های اطراف چشم سرایت کند، بهترین راه درمان این است که ضایعه به‌طور کامل برداشته شود؛ یعنی چشم تخلیه شود، در‌نتیجه باید گفت هر زائده غیرطبیعی در بافت قرنیه یا ملتحمه که به‌صورت پلاک یا خال رنگی پیشرونده روی بافت ملتحمه وجود داشته باشد و در حال بزرگ شدن باشد باید مشکوک به آن زائده شد و حتما در اولین فرصت با مشاهده چنین شرایطی به پزشک مراجعه کرد.

 دکتر مهدی رخصت‌یزدی در ادامه می‌گوید: « اما تومورهایی هستند که بیشتر به‌صورت یک خال ساده یا ملانوم بدخیم نمایان می‌شوند. برای همین باید بگویم که اگر خال برجسته، بزرگ و پرخون باشد احتمال اینکه این خال یک ملانوم ملتحمه باشد زیاد است؛ همچنین این دسته از تومورها ممکن است به بافت‌های دیگر بدن متاستاز بدهند، یعنی تومورهای سرطانی به ارگان‌های دیگر بدن یعنی کبد، ریه و... انتقال پیدا کنند. پس باید برای تشخیص و درمان در اولین فرصت به پزشک مراجعه کرد.»

احتمال انتقال سرطان چشم به اعضای دیگر

دکتر مهدی رخصت‌یزدی درمورد ملانوم یوه می‌گوید: «تومورهای دیگر، تومورهای داخل چشمی هستند که شایع‌ترین آن در بزرگسالان ملانوم یوه است. بافت یوه چشم شامل عنبیه، کروئید و جسم مژگانی است که ملانوم ممکن است این قسمت‌ها را درگیر کند. این یک سرطان بدخیمی است که تمایل دارد به سایر اعضای بدن انتقال پیدا کند همچنین جزء شایع‌ترین تومورهای چشمی است. این یک سرطان کشنده است، البته به شرط آنکه پیگیری و درمان نشود.»

سرطان چشم سراغ چه کسانی می‌رود؟

به گفته دکتر مهدی رخصت‌یزدی،  این سرطان در افراد مسن به نسبت یک در دوهزار تا یک در دوهزار و پانصد نفر است. همچنین تا 15برابر در افراد سیاهپوست کمتر است. اما سن متوسط ابتلا به این سرطان بین 55  تا 60‌سالگی است. باید به این نکته هم اشاره کرد، کسانی که درمعرض آفتاب مداوم قرار می‌گیرند، احتمال ابتلای‌شان به تومور ملانوم بیشتر است. ملانوم کروئید در معاینه‌های ساده چشمی اغلب قابل تشخیص نیستند البته تا زمانی که فرد بعد از مدتی دچار کاهش دید یا تاری دید شود. از دیگر علائم این سرطان درد و برجسته شدن چشم است که در این زمان با مراجعه به پزشک و بررسی دقیق‌تر می‌توان این بیماری را تشخیص داد.

 پزشک اگر با توده‌های سیاه یا سفید در ناحیه کروئید مواجه شود آن زمان می‌تواند اعلام کند که فرد مبتلا به این دسته از سرطان شده است. اگر مشخص شود فردی به ملانوم کروئید مبتلا شده است باید تمام بافت‌های بدنش بررسی شود. دکتر مهدی رخصت‌یزدی در ادامه  می‌گوید: «احتمال متاستاز در این افراد بالاست به‌خصوص در خانم‌ها متاستاز سینه و در آقایان ریه دست‌اندازی می‌کند.» دکتر رضا زارعی درمورد ملانوم پیشرونده می‌گوید: «در صورت بزرگ شدن ملانوم خونریزی و درد هم اتفاق می‌افتد.»

شایع ترین تومور چشمی کدام است؟

مردمک یکی از مناطقی است که سرمنشا سرطان‌های بدخیم به‌نام ملانوم است (البته گاهی اوقات این سرطان خوش‌خیم هم می‌تواند باشد اما در اکثر اوقات بدخیم است). دکتر رضا زارعی می‌گوید: «ملانوم جزء شایع‌ترین تومور چشمی در بزرگسالان است. ملانوم هر جایی از بدن که بافت رنگ‌دانه‌ای مثل پوست داشته باشد ممکن است ایجاد شود. چشم نیز سلول‌های تولیدکننده ملانین دارد و می‌تواند به ملانوما مبتلا شود، به‌طوری که بعد از پوست، چشم شایع‏ترین محل بروز ملانوماست. این نوع سرطان معمولا علائم و نشانه‌ه