خراسان شمالی توانمند در ایجاد صنعت توریسم درمانی

خراسان شمالی با توجه به اقلیم خاص این منطقه و قرار گرفتن در مسیر گردشگری شمال کشور و زیارتی علی بن موسی الرضا (ع) و همچنین مرز مشترک با کشورهای همسایه ای که توان پزشکی کمتری دارند، می تواند به قطب صنعت توریسم درمانی تبدیل شود.

توریسم درمانی در اصطلاح به مسافرتی اطلاق می شود که برای سلامت، حفظ بهبودی و حصول مجدد سلامت جسمی صورت می گیرد و در آن شخص از کشوری به کشور دیگر سفر می کند تا از خدمات درمانی بهره مند شود. این صنعت با توجه به ارزآوری و درآمدهای بالایی که در حوزه پزشکی و توانبخشی دارد بسیار مورد توجه دولت ها است و با قدرت بالایی در حال تقویت است. هم اکنون کشورهایی از قبیل برزیل، کاستاریکا، هند، مکزیک و نیز سنگاپور و تایوان در عرصه توریسم درمانی از کشورهای پیشرو هستند.

بر اساس آمارهای سازمان جهانی تا سال 2011 سالیانه 50 میلیارد دلار درآمد از طریق توریسم درمانی برای کشورهای مختلف جذب شده و در این میان در سال 2013 در آسیا دو کشور تایلند و سنگاپورموفق به جذب 60 درصد توریسم پزشکی در این قاره شدند.

با این وجود صنعت توریسم درمانی در کشور ما ایران قدمت کوتاهی دارد به گونه ای که در سال 1382 از سوی وزارت بهداشت و درمان ایران مورد توجه قرار گرفت و پس از ادغام سازمان میراث فرهنگی و جهانگردی نیز توجه ویژه تری به آن صورت گرفت. اعتقاد بر این است که در ایران توانایی بالایی برای جذب یک میلیون توریسم در سال وجود دارد که این مقدار معادل درآمدی معدل هفت میلیارد دلار برای کشور خواهد بود که نشان دهنده ظرفیت های بالا و بالقوه این صنعت است.

بر اساس آمارهای ارائه شده در سال 84 کشورما ایران از بیش از 17 هزار و 500 نفر توریسم درمانی بهره مند شده ولی از بعد از این سال ها هنوز آمار صحیحی در دست نیست.

توریسم درمانی در کشور ما با وجود کیفیت بالای خدمات و نیز ارزان بودن می تواند جایگاه بسیار خوبی در منطقه و حتی جهان داشته باشد ولی شاید نبود تبلیغات مناسب و فراهم آوردن امکانات مانع از این شده که جایگاه خود را در بازار پیدا کند این در حالی است که بر اساس برنامه چهارم توسعه می بایست 30 درصد از نیازهای درمانی کشور از طریق صدور کالا و خدمات پزشکی و توریسم درمانی فراهم شود.

هم اکنون کشور اردن و دبی مهمترین رقبای ایران در این صنعت هستند به گونه ای که کشور اردن سالیانه 500 میلیون دلار درآمد ارزی خود را از طریق توریسم درمانی جذب کرده است. در امارات متحده عربی نیز در سال 2010 درآمدی بالغ بر 7 میلیارد درهم از این طریق جذب شده است. حال انکه در کشور ما ایران استان هایی وجود دارند که هر کدام به تنهایی می توانند یک امارات باشند. این امر به ویژه برای استان خراسان شمالی با توجه به اقلیم خاص این منطقه و قرار گرفتن در مسیر گردشگری شمال کشور و زیارتی علی بن موسی الرضا (ع) و نیز داشتن مرز مشترک با کشورهای همسایه ای که در حال حاضر از توان پزشکی ممناسبی برخوردار نیستند می تواند مزیت بالقوه ای باشد.

خراسان شمالی با وجود داشتن آب های معدنی و آب گرم و وجود گیاهان دارویی و نیز سطح بسیار مناسب جغرافیایی می تواند ارزآوری بسیاری برای کشور به همراه آورد و چنانچه تدابیری از قبیل ویزای M همچون کشور هند برای کشورهای همسایه و یا روادید مسافرتی اتخاذ شود تمایل مراجعه کنندگان توانبخشی و پزشکی به این استان که ویژگی های خاصی دارد برای استفاده از خدمات این استان بیشتر شده و سیل توریسم به این استان سرازیر می شود.

هر چند عدم وجود زیرساخت های موجود در جذب توریسم درمانی می تواند مانعی برای جذب توریسم درمانی باشد ولی اتخاذ راهکارهایی از قبیل استفاده از خانه های سنتی در محیط های بکر روستایی می تواند شروع کننده باشد هر چند کشورهای اروپایی نظیر امان، فرانسه، اسپانیا و انگلستان و آمریکا به شدت از این طرح ها استقبال خواهند کرد چراکه هم اکنون نیز بیشتر توریسم های مناطق بکر از همین کشورها هستند.

در این میان می توان به طرح استفاده از عرقیات ناب گیاهان دارویی و شفابخش استان خراسان شمالی در خانه های سنتی اشاره کرد که می تواند ضمن جذب گردشگران خارجی و داخلی پیوندی مناسب بین طب سنتی اسلامی و پزشکی مدرنیته ایجاد کند. چنانچه آمار نشان می دهد مردم امروزه بیشتر به سمت استفاده از داروهای گیاهی روی آورده اند که حتی می تواند در زمینه صادرات بسیار موثر باشد و می توان آن را به صورت جدی پیگیری کرد و این امر میسر نمی شود جز با تبلیغات در فضاهای مجازی و ایجاد سایت های مرتبط که در همه حال طبیعت بکر و گیاهان دارویی منطقه را تبلیغ کند ضمن آنکه هزینه های پایین در استان نیز جزء مزیت ها به شمار می آید.

همچنین با توجه به وجود آب گرم بسیار جذاب و زیبای خراسان شمالی همانند ایوب پیامبر و چشمه های مشابه، استفاده از ماساژهای ایرانی همراه با روغن تراپی در قالب تورهای یک روزه بسیار مفید خواهد بود بنابراین نباید به دلیل نبود زیرساخت ها در حال حاضر عقب بکشیم چرا که توریسم هایی هستند که با وجود همین نبودها به خاطر چنین داشته هایی با معرفی بیشتر و اطلاع رسانی، تمایل بسیاری به سفر به این استان و استفاده از امکانات آن دارند و می توان از ارزآوری انها استفاده کرده تا به منابع سرشار دست یافت و تجربه آموزی کرد و در این میان ثبت، آنالیز و نگارش تحقیقات و مقاله در خصوص آب های معدنی این استان و خواص سرشار آن می تواند در برجسته کردن این مکان ها بسیار تاثیرگذار باشد.

به گفته کارشناسان اسب تراپی با توجه به وجود اسب اصیل ترکمن در خراسان شمالی در حوزه توریسم درمانی امروزه حرف های تازه ای برای گفتن دارند چرا که با وجود این گونه اسب اصیل ترکمن در استان که شهرت جهانی دارد می توان از این ظرفیت بالای استان بهترین بهره برداری را در جهت توریسم درمانی داشته باشیم که هزینه و بودجه زیادی نیز نمی خواهد. و حتی دلفین تراپی نیز می تواند جایگاه مناسبی در استان پیدا کند هر چند دلفین تراپی هزینه بر است اما آن چنانچه در کیش و تهران تجربه شده نشان داده در جذب گردشگر داخلی و خارجی توان بالقوه ای دارد که می تواند با سبک جدیدتری در کنار اسب تراپی باععث شود این استان رونق تازه ای بگیرد و در کنار طب های سنتی ایرانی از جمله زالودرمانی، عسل درمانی و زنبور درمانی سود سرشاری را نصیب این استان کند.

در کنار تمامی این اثرهای مناسب و بکری که خداوند به این منطقه از کشورمان عطا کرده با وجود محصور بودن در رشته کوه و کوهستانی بودن منطقه، اکسیژن تراپی طبیعی نیز این پکیج را کامل خواهد کرد.

به نظر می رسد با توجه به توان بالای این استان در جذب توریسم درمانی در حوزه توانبخشی که در چند سال اخیر شاهد آن بودیم توجه به این امر می تواند مفید فایده واقع شده و نقطه آغازین راه باشد چنانچه هم اکنون مراکزی از قبیل مرکز آموزشی و توانبخشی سورنا نیز این کار را در حال انجام دارد و با وجود فعالیت های جدیدی که در حوزه توانبخشی کودکان انجام می دهد مراجعه کنندگان بسیاری از سایر استان ها داشته که برای درمان کودکان ناتوان و بیمار خود یا در حال رفت و آمد به این استان هستند و یا در این استان ساکن شده اند تا از خدمات توانبخشی این مرکز استفاده کنند که بنا به گفته خود این خانواده ها فعالیت های این مرکز تاثیر بسیاری نیز در درمان کودکانشان داشته است.

در پایان سوال اینجاست با وجود این همه منابع سرشار و جذابیت توریسم درمانی سهم خراسان شمالی در ارزآوری این بخش تا چه میزان است چرا که شاید این امر جز با همدلی و وفاق مدیران ارشد استان و حضور در نمایشگاه ها و ایجاد جشنواره های مختلف برای جذب گردشگران کشورهای همسایه، تبلیغات و خصوصا توجه به شرکت های دانش بنیان مرتبط در استان میسر نمی شود.