حرکت لاک پشتی تلویزیون به دنیای مجازی

بانی فیلم/ رسانه ها با شتاب و گستردگی ابعادشان، یکی از کارآمدترین ابزارها برای انتقال پیام های آموزشی و غیرآموزشی به مخاطب هستند. امروزه توانایی رسانه های مدرن بر هیچکس پنهان نیست و جوامع از این ابزار تأثیرگذار، توقعات زیادی هم دارند. رسالت تلویزیون با دامنه ای پهناور در مباحث آموزشی، جای بحث زیادی دارد؛ اینکه آیا با وجود تکنولوژی های مدرن و ناشناخته تلویزیون اقدامی در جهت آموزش و شناساندن دنیای مجازی و تکنولوژی های نوین به مخاطب انجام داده است یا نه؟! با یک نگاه منصفانه نمی توانیم تلاش های تلویزیون در آشنا کردن مخاطب با شبکه های مجازی را نادیده بگیریم، اما مسئله ای که وجود دارد، میزان پرداخت و مطرح کردن این مباحث است؛ اینکه چرا تلویزیون برای بیان برخی موضوعات مردد و کند به نظر می رسد و خیلی دیرتر از هر ارگان یا رسانه داخلی و خارجی به این موضوع می پردازد. در روزگار نبرد رسانه ها هیچ خبر یا اتفاق تازه ای و هیچ اختراع یا تکنولوژی جدیدی از تیررس مردمان جامعه پنهان نمی ماند. حتی اگر رسانه گسترده ای مثل تلویزیون به ساده لوحانه وجود این تکنولوژی ها را پنهان کند! مثال روشن این اتفاق، کانال ها و شبکه های فعال فضای مجازی است که شاید یک سال هم از عمر بیان اسم آنها در تلویزیون ملی ایران نمی گذرد در حالی که خیلی پیش تر از این اقدام تلویزیون پای مردم ایران به این دنیاهای مجازی باز شده است. جالب تر اینکه مدیرانی که تا روز قبل از گفتن اسم فیس بوک و تلگرام و اینستاگرام و … در تلویزیون ملی واهمه داشتند، امروز خودشان از اعضای ثابت و فعال این فضاها شده اند! اتفاقی که سنخیتی با آن همه پرهیز و کج دار و مریض تا کردن ها ندارد. به بهانه رفتار مبهم تلویزیون با شبکه ها و دنیای مجازی و نقش پررنگ و غیرقابل انکار این فضاها در زندگی انسان امروزی، با برنامه سازهای تلویزیونی و کارشناس ارشد علوم ارتباطات گفت‏وگو و گو داشته ایم. در این گزارش از نظرات علی مهام، نوید محمودی، الهام فراهانی و سینا زارعی بهره برده ایم که می خوانید.
علی مهام:
ملاحظات فرهنگی؛ لازمه برنامه سازی در تلویزیون
علی مهام، که تا به حال تهیه‌کنندگی مجموعه هایی همچون«حانیه» و«حدیث بندگی» و… را برعهده داشته است، در خصوص بهره گیری تلویزیون از فضاهای مجازی گفت: «بهره گیری از شبکه های مجازی و معرفی این شبکه ها در صدا وسیما تابع قواعد خاصی است. ماتابع نظام و خطوط قرمز آن هستیم و نمی توانیم از آن عبور کنیم. این مسئله هم مربوط به تلویزیون نیست که چه زمانی اقدام می‌کند و… ما در سازمان صدا وسیمای جمهوری اسلامی ایران شورای سیاست گذاری داریم و نمی توانیم به صورت شخصی تصمیم گیری کنیم. اینکه مدیری از فضاهای مجازی استفاده می‌کند یا نه خارج از سازمان یک مسئله شخصی است، ولی طرح استفاده از همین شبکه ها و صحبت از آن دیگر یک مسئله شخصی نیست چرا که مخاطب تلویزیون یک جامعه گسترده با هر فرهنگ و طبقه اجتماعی و اعتقادی است». تهیه کننده تله‌فیلم «دریا همیشه طوفانی نیست» در ادامه گفت: «شورای سیاست گذاری سازمان صدا و سیما متشکل از افرادی از نهاد رهبری، ریاست جمهوری و جامعه شناسان و روانشناسان است و تلویزیون موظف است بر اساس همین تصمیم گیری ها عمل کند. وقتی در این شورا تصمیم گرفته می‌شود که در برهه زمانی خاصی از فضای مجازی صحبتی نشود، حتماً دلایل کارشناسانه ای دارد که باید بررسی شود. بنابراین مثلاً عزت ا… ضرغامی و محمد سرافراز هم تصمیم گیرنده واقعی نیستند و خیلی از مسائل امنیتی و ملاحظات فرهنگی هم لازم است که در نظر گرفته شود».
مهام در ادامه گفت: «من به خاطر دارم که زمانی ویدئو را لای پتو و به صورت پنهانی جا به جا می کردند و این اقتضای شرایط زمان بود، ولی امروز چنین دیدگاهی وجود ندارد. من به دختر۱۴ ساله خودم هم اجازه نمی دهم فعلاً از این فضاهای مجازی استفاده کند. زمان و شرایط برای بهره گیری و آشنایی با این شبکه ها که در آن اطلاعات و مطالب مختلفی بیان می‌شود، از اهمیت و حساسیت زیادی برخوردار است. شاید در اتاق های فکر صدا و سیما هم زمانی صلاح دیده نمی شد که اسم این شبکه های مجازی مثل لاین، تلگرام، اینستاگرام، فیس بوک و… برده شود، در حالی که امروز به راحتی از آن بهره می برند». علی مهام درباره نقش و وظیفه آموزشی تلویزیون در حالی که اگر تصمیم گیری در خصوص تمام رفتارهای این رسانه برعهده مقامات بالاتر است، گفت: «این سؤال شما زیرکانه و مهندسی شده است. شما با این سؤال و این موضع در لبه تیغ حرکت می کنید. من فکر می‌کند این نشان می دهد که پشت سؤال های شما فکری وجود دارد. شما خیلی بهتر از من پاسخ این سؤال مهندسی شده خودتان را می دانید. یک مثال می زنم. اروندکنار در ظاهر آرام است و در عمق سرعت حرکت بالایی دارد. برخی از امور آموزشی مثل اروندکنار هستند. وقتی برخی آموزه ها به برخی از افراد منتقل می‌شود، در ذهن آنها وسوسه ها و جریان هایی شکل می گیرد که باعث حرکت این افراد به سمت وسویی دیگر می‌شود. وقتی هنوز مسئله ای برای مردم باز نشده است دلیلی ندارد که ما پیش دستی کرده و آن را مطرح کنیم. بیماری HIVهم زمانی که برای افراد ناشناخته بود، برای مطرح کردن آن در اجتماع هم ترس های زیادی وجود داشت در حالی که امروز می بینیم که افراد به روشنی از این بیماری صحبت می‌کنند. این نظر شخصی من است که اگر زودتر از آنچه که باید مطلبی را به افراد توضیح دهیم جنجال به پا می‌شود و افراد دچار برخی بیماری ها می‌شود. در زمان سرماخوردگی هم اگر روز اول به پزشک مراجعه کنید، نتیجه نمی گیرید و باید یکی دو روزی بگذرد و وقتی علائم مشخص شد به پزشک مراجعه کنیم که دوباره کاری هم نشود. تلویزیون ما کابلی نیست و مخاطب های زیادی دارد، پس حساسیت ها روی آن هم بیشتر است. از تلویزیون بدون بودجه توقعات زیادی می رود. برای همین تلویزیون باید خیلی حساس تر عمل کند».
نوید محمودی:
تلویزیون بر اساس دستورات عمل می‌کند
نوید محمودی از تهیه کننده های با سابقه تلویزیون در خصوص شبکه های مجازی و بهره گیری تلویزیون از این شبکه ها گفت: «این شبکه ها اگر به فضاهای مشخص تلویزیون نزدیک باشد قطعاً از آنها بهره می گیرد و درباره این شبکه ها صحبت می‌کند. تلویزیون دوست دارد فضاها و موضوعاتی در آن مطرح شود که مربوط به نظام و در راستای اهداف نظام باشد. از نظر من تلویزیون زمانی می تواند از این شبکه استفاده کند و در واقع وظیفه آموزشی برعهده دارد که بخواهد آسیب های ناشی از این فضاها را به مخاطب گوشزد کند».
محمودی در ادامه گفت: «فکر نمی کنم در دیگر نقاط جهان هم تلویزیون ها غیر از این مسئله وظیفه دیگری برعهده داشته باشند. به این دلیل که ممکن است هرکسی از این فضاهای مجازی بهره ببرد لازم است که آسیب ها و فواید آن مشخص شود. مثلاً در همه جای دنیا سیگار و سیگارفروشی هست و مسئله شبکه های مجازی هم همین است و تلویزیون فقط می تواند در همین زمینه ای که گفتم اقداماتی انجام دهد».
وی در آخر در خصوص دیرکرد تلویزیون در پرداخت به این مقوله گفت: «فکر می کنم تعیین زمان پرداختن به این موضوع مربوط به سیاست گذاران است و من به عنوان یک تهیه کننده چنین وظیفه ای برعهده ندارم و تلویزیون هم بر اساس آنچه به او دستور داده شده است عمل می‌کند».
الهام فراهانی:
وظیفه تلویزیون آموزش رفتار فرهنگی است
الهام فراهانی، تهیه کننده جوانی که به تازگی برنامه«خوبی از خودتونه» را روی آنتن تلویزیون داشت، در خصوص پرداخت تلویزیون به مسئله شبکه های مجازی و وظایف آموزش این رسانه گفت: «این مسائل واقعاً به سیاست گذاری های کلی و شوراهای تصمیم گیری صدا و سیما مربوط است و شاید مدیران اجرایی بهتر از هرکسی بتوانند به این سؤالات پاسخ دهند. از نظر من هر چیز تازه ای چاقوی دولبه است. تکنولوژی هم همین شرایط را دارد و اگر خوب از آن استفاده نشود مضراتی خواهد داشت. من در برنامه«یک برش زندگی» از طریق فضاهای مجازی مثل ایمیل و… با مردم در ارتباط بودم و آنها برای ما عسل ها و مطالب خود را ارسال می کردند».
فراهانی در ادامه گفت: «فکر می کنم نمی توانیم از تلویزیون توقع داشته باشیم که بحث آموزش کاربردی این نرم افزارها را در برنامه خود بگنجاند، ولی می توانیم این طور تصور کنیم که این رسانه به خاطر گستردگی ابعاد و تأثیرگذاری اش می تواند نکات مثبت و منفی این فضاها را به مخاطب آموزش دهد. وظیفه اصلی تلویزیون محتواسازی است و بهتر است رفتارهای فرهنگی درست با این نرم افزارها را آموزش دهد.جامعه یکی از بهترین ابزارهای آموزش این فضاهای مجازی است. برخی از افراد در فضاهای مجازی کارهایی می کنند که واقعاً در دنیای واقعی چنین عملکردی ندارند».
الهام فراهانی در آخر گفت: «ما به آنچه وظیفه مان بوده است عمل کرده ایم و تلاش ما این بوده است که به نحوی تأثیر مثبت فرهنگی و رفتاری وی افراد داشته باشیم. در مورد زمان و میزان پرداخت به این رسانه ها باید بگویم که فکر نمی کنم تا حد زیادی وظیفه تلویزیون باشد که این کارها را انجام دهد. تلویزیون رسانه ای مستقل است و مخاطب زیادی داردو بسته به خلاقیت تهیه کننده ها یش می تواند با کیفیت و محبوب شود یا برعکس. پس ما نمی توانیم وظیفه تبلیغ رسانه دیگری مثل همین شبکه ها یا کانال های مجازی را برعهده داشته باشم».
سینا زارعی:
تکنولوژی در ایران با بدبینی همراه است
سینا زارعی کارشناس ارشد علوم ارتباطات که در حوزه تکنولوژی و فضاهای مجازی مطالعات کارشناسانه ای داشته است، در خصوص میزان پرداخت تلویزیون به فضاهای مجازی گفت: «اصولاً تاریخ ورود هر تکنولوژی به ایران داستان دار است. عموماً هر تکنولوژی جدید با نگاهی بدبینانه وارد ایران شده است. این بدبینی هم از جانب مردم بوده است و هم از جانب حکومت ها. حتی زمانی که یک وسیله ساده مثل دوش حمام هم که به ایران آمد با یک گارد رفتاری رو به رو شد». زارعی در ادامه گفت: «شاید صدا و سیما در برابراین شبکه های مجازی احساس رقابت می‌کند چراکه ممکن است برخی از مخاطب های خود را از دست بدهد». زارعی درباره آموزش بهره گیری از این شبکه ها در رسانه ملی گفت: «واقعیت شبکه های تلویزیونی این است که به رسالت آموزشی خود نمی پردازند و بی دقتی های زیادی در این زمینه وجود دارد. باتوجه به شناخت من از مدیران سازمان صدا و سیما فکر نمی کنم که یک نظام فکری تدوین شده پشت این بی دقتی ها باشد. اصلاً مشکل از همین جاست که در برنامه سازی های سازمان نظان فکری استواری وجود ندارد. اینکه به مسئله شبکه های مجازی پرداخت چندانی نمی شود هم شاید مربوط به سلیقه و افکار مدیران باشد و در زمانی دیگر ومدیرانی با عقاید دیگر این مسئله را مطرح می‌کنند».


منبع: بانی فیلم