مقایسه ایران و کشورهای خارجی در حوزه گردشگری هنری

مهم ترین مشکل کشورمان در عدم موفقیت، تبلیغات و بازاریابی نادرست است؛ چراکه نتوانسته ایم بازارهای هدف مان و سلیقه های آن ها را بشناسیم و خوب درک کنیم.

با افزایش تکامل بازار گردشگری، تقاضا برای گردشگری هنری نیز رشد کرده و در سال های اخیر عرضه سایت ها و تجارب گردشگری هنری نیز افزایش یافته است. بسیاری از جشنواره های هنری نوین و مکان های هنری سرآمد مانند تِیت مدرن در لندن و موزه گوگنهایم در بیلبائو نشان داده اند که جاذبه های بسیار محبوبی برای گردشگران هستند. تیت مدرن چهارمین جاذبه محبوب رایگان در انگلستان است که در سال 2007 میلادی بیش از 5 میلیون نفر از آن بازدید کردند. بسیاری از تورگردانانِ عرضه کننده تعطیلات کوتاه مدت، اکنون بسته های توری را ارائه می دهند که شامل اقامت آخر هفته در شهرهای مهم به همراه بلیت تئاتر است. تورگردانان متخصص در گردشگری هنری نیز بسته هایی عرضه می کنند که حاوی برنامه های سفارش شده سفر و مزایای دیگری چون بازدید از پشت صحنه و گفت و گو با کارگردانان است.

برخی از این شرکت ها مانند پراسپکت تورز که 25 سال است در این عرصه مشغول به فعالیت است، آنقدر تخصصی شده اند که اکنون بسته های توری را به گردشگران هنری پرخرج عرضه می کنند که حاوی یکی از اشکال هنری است. این گردشگران اغلب در گروه های کوچک سفر می کنند و بر اساس بررسی به عمل آمده در آمارهای جهانی حدودا 35 درصد از گردشگران فرهنگی به نگارخانه ها، تئاتر و موسیقی می روند.

گام های ایران در گردشگری هنری

برخلاف اینکه ایران پیشینه بسیار غنی در بخش تولیدات هنری و فرهنگی دارد. هنوز نتوانسته جایگاه مناسبی برای خود به وجود آورد. با این همه در سال های اخیر تلاش شده تا به این بخش از تقاضای گردشگری توجه بیشتری شود. به این ترتیب طرح گردشگری هنری به صورت یک طرح کارآفرینی در سطح ملی در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسیده و با توجه به چشم انداز 1404 که ایران باید از نظر اشتغال زایی و ارزآوری اقتصادی به جایگاه های بالای منطقه برسد، مورد توجه قرار گرفته است.

جشنواره های هنری مثل جشنواره های فیلم، موسیقی و تئاتر فجر که از آنها به عنوان جشنواره های بین المللی یاد می کنیم، هنوز نتوانسته اند عاملی برای جلب نظر گردشگران به ایران زمین باشند. این جشنواره ها شاید از نظر اخبار جشنواره ای همانند بمب خبری سروصدای گسترده ای ایجاد کنند اما این هیجان چندان در رونق گردشگری کشورمان تاثیرگذار نیست؛ چون نتوانسته ایم خوب برای این جشنواره بازاریابی کنیم و مدت اقامت افراد در زمان برگزاری این گونه جشنواره ها معمولا افزایش نخواهد داشت.

دلایل عدم توفیق ایران

مهم ترین مشکل کشورمان در عدم موفقیت، تبلیغات و بازاریابی نادرست است؛ چراکه نتوانسته ایم بازارهای هدف مان و سلیقه های آن ها را بشناسیم و خوب درک کنیم؛ در حالی که کشورهایی مثل کره جنوبی و ترکیه برای این موضوع زمینه سازی یا جذابیت ایجاد کرده اند. به عنوان مثال هم اکنون سریال های کره ای از طریق شبکه های مختلف سازمان صدا و سیما در حال پخش است که هر یک از آنها دقیقا برای جلب نظر گردشگران در کنار معرفی جامعه اصلی تولید شده اند اما ما چه حرکتی برای معرفی فرهنگ از این روش انجام داده ایم؟

اگر بخواهیم در مورد ترکیه نظر بدهیم می بینیم که هر سال در سالروز تولد مولانا هزاران نفر گردشگر روانه قونیه به عنوان شهری درجه دو می شوند اما در سالروز تولد حافظ، سعدی، خیام، شمس تبریزی، فردوسی و ... شهرهای مدفن آنها چند نفر گردشگر خارجی به خود دیده اند؟ آیا آماری در این رابطه وجود دارد؟ بنابراین مهم ترین حرکت، مربوط به ایجاد انگیزه در بسته های پیشنهادی ترکیبی برای گردشگران بازارهای هدف است.

تجارب دیگر کشورها

برخی از کشورها با تدوین برنامه و استراتژی های مناسب بازاریابی مختلفی از تولیدات هنری، برای تنوع و توسعه محصول و گسترش بازار گردشگری بهره گرفته اند. به عنوان مثال مالزی با برگزاری نمایشگاهی به نام آرت اکسپوی مالزی تلاش دارد تا خود را به عنوان یک چهره بین المللی هنری معرفی کند. همچنین این کشور در سال های اخیر با راه اندازی کمپین MyFest 2015 به عنوان یک ماموریت ملی که به دنبال کمپین دیدار از مالزی در سال 2014 (Visit Malaysia2014) تشکیل شد، با موضوع «جشن های پایان نیافتنی» روی تولیدات هنری، تنوع فرهنگی، میراث و جشنواره های این کشور به عنوان یک محصول گردشگری منسجم تمرکز دارد و با خود شعار «مالزی، آسیای واقعی» را نیز یدک می کشد.

گردشگری هنری برای مکان ها و مقصدها دارای منافعی است. استقبال از تولیدات هنری، با جلوگیری از فراموشی و به خاطره سپردن تولیدات هنری یک منطقه از طریق ایجاد و تقویت حس خویشتن شناسی بین مولدان آثار هنری، به افزایش غرور ملی و فرهنگی منجر می شود. با فروش بلیت و دیگر هزینه هایی که معمولا همه گردشگران فرهنگی دارند نیز می توان درآمد بیشتری تولید کرد؛ امری که به بهبود کیفیت زندگی ساکنان منجر می شود.

همچنین از آنجا که رویدادهای هنری عمدتا در شب اجرا می شود، می توان بر تعداد اقامت های شبانه افزود که به عنوان یک راهبرد باید مدنظر تورگردانان ایرانی نیز قرار گیرد و صد البته برگزاری منظم برنامه های هنری در هر شهر، سبب تکمیل برنامه های تورها می شود و از گلایه برخی گردشگران مبنی بر نداشتن برنامه در عصر و شب کاسته خواهد شد.