نگاهی به سریال نوروزی «قرعه»؛ حفره در متن!

وطن امروز/ در ایام نوروز 3 سریال از شبکه‌های سراسری رسانه ملی پخش شد که هر یک سعی داشتند برای ایام خاص تعطیلات مردم شرایطی مناسب از تماشا را فراهم کنند اما این فرصت مناسب برای جذب مخاطب ایرانی که امروزه در هجوم انواع برنامه‌ها و سریال‌های مخرب ماهواره‌ای قرار دارد، به اشکال مختلف روی نداد. شاید مهم‌ترین مساله در ایجاد سطح کیفی برنامه‌های تولیدی در نوروز امسال به عدم توجه دولت در حمایت از تنها رسانه قانونی و ملی ما باشد که اعتراض بسیاری از اهالی تلویزیون را پیش از آغاز سال نو در بر داشت تا آنها از ته کشیدن پول در صندوق رسانه و بی‌تفاوتی مسؤولان دولتی زبان به گلایه بگشایند. مساله‌ای که موجب تسری این نگاه شد که خیلی‌ها از جمله دولت نقش رسانه‌ها را به‌عنوان عنصری تبلیغات‌چی برای برنامه‌های خود می‌دانند(!) و در غیر این صورت دست‌های حمایتی خود را کوتاه خواهند کرد. به گزارش «آوینی فیلم»، برای بررسی آثار تصویری جدا از علل و عوامل رخ‌داده در فرآیند تولید و محدودیت‌ها و معضلاتی که سد راه مسیری درست می‌شود به عنوان یک منتقد باید به اصل ماجرا یعنی متن اثر تمرکز داشت و از این لحاظ نقطه ضعف‌هایی به سریال‌های پخش‌شده در تلویزیون به لحاظ فنی وجود داشته که مواردی از آنها جهت کمک به ساخت مطلوب آثار در آینده بیان می‌شود. در واقع انتقاد رخ داده که به شکل گفتمان درونی میان رسانه‌ها خواهد بود به دور از هرگونه موضع‌گیری‌های مرسوم در جهت یاری رساندن به بهتر شدن برنامه‌های تلویزیونی در رسانه گرانقدر ملی ما خواهد بود. اما از اصل قضیه دور نشویم و نگاه‌مان را به آثار ارائه‌شده و متن ماجرا بدوزیم که حاشیه‌ها همیشه گریبانگیر نقد بوده و متاسفانه در متن یادداشت‌ها بیشتر خودنمایی می‌کند. در بررسی و تحلیل مجموعه‌های تولیدی پخش‌شده از تلویزیون در ایام نوروز به سریالی با نام «قرعه» به کارگردانی برزو نیک‌نژاد می‌رسیم که در این چند سال اخیر سابقه کارگردانی آثار مختلف تلویزیونی مانند «دردسرهای عظیم» را داشته است.
در سریال جدید نیک‌نژاد هم مانند آثار گذشته وی شاهد حضور تعداد زیادی از شخصیت‌های داستانی به موازات بافت سریال بوده‌ایم، چنانکه فضای خانوادگی و ژانر ملودرام «قرعه» موجب ایجاد خرده‌داستان‌هایی از خانواده‌های متعدد شده است و همین مساله به عنوان پاشنه آشیل سریال خود را نشان می‌دهد، چرا که باید دانست در آثار سینمایی و تلویزیونی که تعدد شخصیت‌ها و داستان‌ها روایتی شناور را موجب می‌شود باید طبقه‌بندی اطلاعات وارده به مخاطب و هماهنگی میان شخصیت‌ها برای پیشبرد درام به‌عنوان اصلی مهم مورد توجه نویسنده و کارگردان قرار گیرد. مساله‌ای که در سریال «قرعه» به دلیل نبود مدیریت لازم در اجرا به کنار رفته و تنها تکرار ایده اصلی به‌عنوان جریان غالب سریال شکل گرفت. مجموعه تلویزیونی «قرعه» داستانی است از کنار هم قرار گرفتن چند خانواده که محور اصلی تجمع آنها براساس قرعه‌کشی صورت یافته است و در میان انواع رخدادهای ایجاد‌شده در مسیر رسیدن به قرعه شانس، نویسنده نیز بر محور تصادف و شانس روایت را پیش می‌برد تا در میان داستان‌های عاشقانه و قسمت‌های مختلف سریال فرآیندی منطقی و نگاهی راهگشا برای بیننده رخ ندهد. تنابنده در ادامه تجربیات نویسندگی خود این بار در «قرعه» نیز به دنبال انتقال فضایی شلوغ و جهانی از تداخل رفتارهای آدمیان بوده اما نتوانسته هدایت درستی از شخصیت‌های متعدد سریال و خرده‌داستان‌های روایی در فیلمنامه داشته باشد و گسست موقعیت‌ها، رفتارها، کنش‌ها و عدم بازتابی مناسب از زندگی خانواده‌ها در مواردی مختلف در این مجموعه یافت شده است. البته نمی‌توان از توانایی نویسنده برای ایجاد فضایی شاد و طنازانه در برخی سکانس‌ها گذشت و البته در مواردی نیز حس مناسبی از همراهی خانواده‌های ایرانی در بستر جهانی بومی رخ داده است. از این رو انتخاب خانواده‌هایی در طبقه اجتماعی رو به پایین جامعه به لحاظ اقتصادی و پرداخت به معضلات مختلفی که برای زندگی دارند، موجب ایجاد موقعیت‌های تراژیکی از تقابل رفتارها، احساس‌ها و گم‌گشتگی‌های آدمیان شده است و همین تضاد رفتارها موجب ایجاد شرایطی کمیک نیز در سریال شده است. از این رو «قرعه» توانسته است در پرداختن به گرما و سرمای نهفته در درون خانواده‌های درگیر با معضلات اقتصادی موفق عمل کند. سریال «قرعه» به موازات گفته‌های متولیان سریال به دنبال ارائه فضایی از زندگی ایرانی است و این مساله در میان انواع تولیداتی که آشکارا در پی نفی شیوه زیست خانواده‌های ایرانی و پرداخت و الگونمایی زندگی غربی هستند، می‌تواند به عنوان مساله‌ای ارزش‌مدار مورد توجه قرار گیرد. البته بافت تار و پودی زندگی ایرانیان و طبقات مختلف زندگی آنان چنان است که به راحتی نمی‌توان اقدام به طراحی فرآیند رفتاری و نگاه‌های جاری میان اعضای مختلف خانواده با وجود تفاوت دیدگاه نسل‌های متمایز کرد، از این رو برخی کارگردانان که ادعا و حتی دغدغه پرداخت به زندگی ایرانی در بستر آثار خود را دارند نیز در اجرا نمی‌توانند به همه جوانب موجود در میان خانواده‌های ایرانی دست یابند.
اما آنچه مهم است توجه به بومی‌گرایی و لزوم تولید آثاری در نمایش ساختار مطلوب زندگی اسلامی و ایرانی است تا دور از تلاش‌های فریبنده غربی‌ها برای جلب مردمان ایران زمین به دنبال اصالت ریشه‌ها در فرهنگ و نگره‌ای بومی باشیم.
این مساله وقتی برجستگی بیشتری می‌یابد که کشور ایران در جهان تکنولوژیک امروزی و در کنار پوست‌اندازی نسل‌ها، موقعیتی حساس از فضای اندیشه‌ای دوقطبی میان سنت و مدرنیته را تجربه می‌کند و برای دور شدن از تفکرات غریبه با احوال اصیل ایرانیان نیاز است هر چه بیشتر به سوی تصویرنمایی پیشینه تفکر ایرانی‌ها و ریشه‌های عمیق ارتباطی میان خانواده‌های ایرانی حرکت کنیم، چرا که در غیر این‌صورت در منوی پیشنهادی شام دروغین ایرانی در رسانه‌های معاند با اخلاق، انواع غذاهای فریبنده و فاسد از نوع مراوداتی غریبه با نجابت و اصالت ما پیشنهاد خواهد شد؛ ارتباطاتی فست‌فودی! که انسان‌ها به نقش مصرف‌کننده‌ای فوری درآمده و عمق ارتباط خانوادگی به شکل انواع برخوردهای سطحی و بی‌ریشه است.




با کانال تلگرامی «آخرین خبر» همراه شوید

منبع: وطن امروز