ایرانگردی/ نگاهی متفاوت به "مشهد" دومین شهر ایران از نظر وسعت

آخرین خبر/ خراسان چه آن زمان که پهنه‌ای وسیع را در بر می‌گرفت،‌ چه اینک که به بخش‌های کوچک تقسیم شده، دیدنی‌های بسیار دارد. به همین دلیل از میان 3 استان خراسان،‌ اینک خراسان رضوی و از میان شهرهای این استان، مشهد،‌ توس و نیشابور را انتخاب می‌کنیم.
مشهد مقدس، مقصدی است برای گروه‌های مختلف در تمام طول سال و شاید ابتدا به نظر برسد که نیازی به معرفی ندارد. اما نه تنها شهر مشهد دارای جاذبه‌های متعددی است که بسیاری از گردشگران سراغی از آنها نمی‌گیرند بلکه دیدنی‌های شهرهای توس و نیشابور را نیز باید مد نظر قرار داد.
ابتدا یادآور شویم،‌ خراسان نامی است ترکیب‌یافته از «خور» به معنی خورشید و «آسان» به معنی طلوع‌کننده و خراسان جایی است که خورشید از آن بالا می‌آید و بر پهنه‌ی ایران می‌تابد. تاریخ خراسان را از تاریخ ایران نمی‌توان جدا کرد. نام از فرهنگ و ادب که به میان می‌آید،‌ نام خراسانی‌ها بر صدر قرار می‌گیرد: رودکی، فارابی، ابوریحان بیرونی،‌ فردوسی،‌ خیام،‌ غزالی و خواجه نصیرالدین طوسی.
هنگامی که سخن از تصوف می‌شود که ایران به آن معروف است،‌ خراسان است که مطرح می‌شود: ابوسعید ابوالخیر،‌ عطار نیشابوری،‌جامی و ابراهیم ادهم. در سیاست و جنگاوری نیز خراسانیان کم از عرصه فرهنگ نبوده‌اند،‌ خاندان برمکیان،‌ بلعمی،‌ خاندان خواجه نظام‌الملک طوسی و خاندان جوینی از خراسان برخاسته‌اند. جنگاورانی چون ابومسلم خراسانی و نادرشاه افشار نیز متعلق به این دیار بوده‌اند.

موزه نادر- مشهد
اما برای یادآوری نام‌آوران این دیار، لازم نیست به زمان دور رفت و می‌توان در دوره معاصر چرخی زد؛ علی شریعتی،‌ مهدی اخوان ثالث،‌ مرتضی مطهری،‌ محمدرضا شفیعی کدکنی و محمدرضا شجریان.
مشهد،‌ دومین شهر ایران از نظر وسعت و جمعیت که همواره در سایه آرامگاه امام هشتم (ع) بر خود بالیده است،‌ نقطه مناسبی برای آغاز سفر است چنان که همواره این شهر میزبان خیل عظیم علاقه‌مندان است. به طور قطع نخستین مکانی که مسافر را به خود می‌خواند نیز آرامگاه امام رضا (ع) است ولی نمی‌توان از محیط مناسبی که انبوه زیارتگاه‌ها، گردش‌گاه‌ها، موزه‌ها و بازارها ایجاد کرده‌اند،‌ صرف نظر کرد. همچنین باید به یاد داشت هنگامی که سخن از حرم می‌شود،‌ علاوه بر زیارت، بازدید از صحن‌ها و بخش‌های مختلف و موزه و کتابخانه آستان قدس نیز مد نظر است.
از زیارتگاه‌های شهر مشهد می‌توان به گنبد خشتی،‌ پیر پالان‌دوز،‌ گنبد سبز،‌ خواجه ربیع، خواجه اباصلت و خواجه مراد اشاره کرد.

خواجه ربیع- مشهد
آرامگاه و موزه نادر که فاصله چندانی از حرم ندارد،‌ یکی دیگر از جاذبه‌های شهر مشهد است که برگی از تاریخ را به نمایش گذاشته است. مسجد شاه یا مسجد هفتاد و دو تن از آثار دوره تیموری در انتهای بازار بزرگ مشهد با وجود کتیبه و مناره‌های ظریف، یکی دیگر از دیدنی‌هاست.
برای آنان که سری به موزه ملی ملک در میدان مشق تهران زده‌اند،‌ دیدن خانه حاج حسین ملک در مشهد خالی از لطف نیست. دیدن معماری و کارگاه‌ برخی رشته‌های صنایع دستی در این خانه از جذابیتی دوچندان برخوردار است.
شهر مشهد،‌ مقصدی زیارتی-سیاحتی است و این موضوع با وجود گردشگاه‌ها مصداق می‌یابد. کوه‌سنگی بدون تردید یکی از گردشگاه‌های زیبای شهر است و پارک ملت و باغ ملی نیز از دیگر گردشگاه‌های درون شهر هستند. از گردشگاه‌های پیرامون شهر نیز می‌توان به شاندیز، طرقبه، عنبران و جاغرق و بند گلستان اشاره کرد.
به طور قطع و یقین سفر بدون خرید به اتمام نمی‌رسد به‌خصوص که سفر زیارتی و سوغات جزو رسوم باشد. بازار رضا،‌ مجتمع زیست‌خاور،‌ الماس شرق،‌ پروما و بازار مرکزی از مراکزی هستند که مسافران می‌توانند بسته به سلیقه خود سوغاتی از فیروزه و عقیق تا زعفران و زرشک تهیه کنند.

توس
بعد از مشهد،‌ توس را باید مد نظر قرار داد که زمانی یعنی تا پیش از حمله تیمور لنگ،‌ یکی از نقاط مهم و مطرح محسوب می‌شد و مشهد تنها ناحیه‌ای از نواحی آن بود. خرابی توس از یک سو و استقرار سلسله شیعه مذهب صفویه سبب شد راه مشهد از توس جدا شده، این شهر تبدیل به یکی از شهرهای بزرگ کشور شود. بنابراین تا تاریخ سده نهم هجری این دو شهر دارای تاریخ مشترکی هستند و می‌توان تاریخ مشهد را از این تاریخ در نظر گرفت.
توس را به آرامگاه حکیم سخن،‌ فردوسی می‌شناسیم که اصلی‌ترین جاذبه گردشگری است. اما در سمت چپ آرامگاه، موزه توس واقع شده و در محوطه مزار شاعر پارسی‌گو،‌ مدفن شاعر معاصر،‌ مهدی اخوان ثالث را نیز نباید از یاد برد. همچنین در مسیر رسیدن به آرامگاه فردوسی،‌ بنای هارونیه در سمت چپ بلوار خودنمایی می‌کند.

هارونیه- توس
در توس یکی دیگر از مشاهیر را باید به خاطر داشت و او کسی نیست جز امام محمد غزالی که مزارش تا مدت‌ها نامعلوم بود. سال 1374 خورشیدی یک هیئت باستان‌شناسی موفق به یافتن این مزار خارج از حصار توس شد.
اگر زمان سفر کافی باشد، روستای پاژ یا محل تولد حکیم فردوسی که از توس فاصله دارد دیدنی است. بر سر راه توس به پاژ، می‌توان برج معروف اَخَنگان را که بر سر گور گوهرتاج ‌آغا، خواهر گوهرشاد خاتون بنا شده‌است را دید.

نیشابور
پس از مشهد،‌ نیشابور بیش از هر شهر دیگر خراسان برای گردشگران جاذبه دارد. قدمت نیشابور تا جایی می‌رسد که می‌توان نامش را به شکل «رَئِونت» به معنی شکوه و جلال در اوستا خواند. نیشابور فراز و فرودهایی در طول تاریخ طی کرد که از آن جمله می‌توان به اوج شکوه در دوره اسلامی و نابودی در حمله مغول اشاره کرد.
در حال حاضر وضعیت این شهر به شکلی است که مسافران در راه رفت یا برگشت از مشهد‌ چند ساعتی نیز در نیشابور می‌مانند. این در حالی است که می‌توان یکی دو روزی در نیشابور بود و از زیبایی‌هایش لذت برد. باغ قدمگاه،‌ آرامگاه‌های سرسبز خیام و عطار از این دست مناطق هستند که جلوه‌ی شهر نیشابور افزوده‌اند.

آرامگاه شیخ فریدالدین عطار نیشابوری
آرامگاه شاعران بنام این سرزمین،‌ عطار نیشابوری و خیام در این شهر از جاذبه‌های اصلی بوده و نمی‌توان از دست داد. مزار نقاش دوره معاصر،‌ کماالملک در کنار عطار نیز که جای خود دارد و البته بنای امام‌زاده محروق در کنار خیام را هم باید در نظر داشت.
کاروان‌سرای شاه‌عباسی‌، نامی است آشنا که در مناطق مختلفی نیز دیده شده اما بازدید از کاروانسرای شهر نیشابور هم فال است و هم تماشا. راه دسترسی به آن نیز آسان است زیرا در شهر و در میدان خیام واقع شده است.
باغ قدمگاه، آرامگاه‌های فضل‌بن شاذان،‌ حیدر یغما و بی‌بی شطیطه،‌ مسجد جامع شهر نیشابور و بازار این شهر برخی دیگر از دیدنی‌ها هستند که هر کدام از جایگاه خاصی برخوردار هستند. در پایان نیز لازم است سری به گذشته دورتر نیشابور یعنی شهر قدیمی شادیاخ بزنیم که حفاری شده و بسیار دیدنی است.

مسجد دهکده چوبین- نیشابور
نمی‌توان به نیشابور آمد و به فاصله‌ای کمتر از 10 کیلومتر نرفت، و دهکده چوبین را ندید. این مجموعه بخش‌های مختلفی را مانند مسجد، کتابخانه،‌ موزه،‌ رستوران، نانوایی و آلاچیق در بر می‌گیرد. جالب است بدانیم که مسجد این مجموعه نخستین مجموعه مقاوم در برابر زلزله در جهان است.



با کانال تلگرامی «آخرین خبر» همراه شوید

منبع: آخرین خبر