استرس چه بلایی برسر اعضای مختلف بدن می آورد؟

امروزه در حوزه روان‌شناسی برای بررسی ارتباط مسایل جسمی و روانی 2 رویکرد کلی وجود دارد؛ اولی، رویکرد سایکوسوماتیک یا روان‌تنی است و دومی، رویکرد سایکوفیزیولوژیک یا روان‌شناختی

کالبدشکافی استرس

بیشتر افراد در وجود خودشان نسبت به تاثیر متقابل جسم و روان بر یکدیگر آگاهی دارند و می‌دانند اختلال در هر یک از این دو، به مرور، بر دیگری تاثیر خواهد گذاشت. امروزه در حوزه روان‌شناسی برای بررسی ارتباط مسایل جسمی و روانی 2 رویکرد کلی وجود دارد؛

اولی، رویکرد سایکوسوماتیک یا روان‌تنی است:رویکرد سایکوسوماتیک به علت‌یابی روان‌شناختی اختلالات جسمی می‌پردازد؛ مثلا علل روان‌شناختی ابتلا به آسم، اگزما و زخم معده را بررسی می‌کند.دومی، رویکرد سایکوفیزیولوژیک یا روان‌شناختی:رویکرد سایکوفیزیولوژیک به بررسی پاسخ‌های فیزیولوژیک بدن حین آزمایشات تجربی که فرآیند روان‌شناختی خاصی را مورد بررسی قرار می‌دهند، می‌پردازد.با درک این مفاهیم می‌توانیم توضیح دهیم که استرس های خاص، ممکن است مسبب ایجاد اختلالات خاص در افراد آسیب‌پذیر شوند.تاثیر استرس بر اعضای مختلف بدن:مغز

استرس باعث به هم ریختن واسطه‌های شیمیایی در مغز می‌شود و نتیجه این به هم ریختگی

افسردگیحمله خشم زودرنجی عدم‌تمرکز حمله هراس  اضطراب

است.

کورتیزول، هورمونی است که ترشح آن هنگام استرس افزایش می‌یابد. ترشح زیاد و طولانی‌مدت این هورمون باعث مرگ سلولی در هیپوکامپ (قسمتی از مغز است که در حافظه نقش دارد) می‌شود.

قلبافزایش فشارخون بالارفتن ضربان قلب افزایش خطر به هم خوردن ریتم قلب افزایش خطر حملات قلبی

از آثار استرس بر قلب هستند. استرس میزان کلسترول خون را نیز بالا می‌برد. همان‌طور که می‌دانید، کلسترول بالا عامل خطر مهمی برای شکل‌گیری بیماری‌های قلب است.

رودهکاهش جذب مواد غذایی در روده افزایش خطر بیماری‌های روده مثل نشانگان روده تحریک‌پذیر التهاب روده اسهال  یبوست

از آثار استرس بر روده‌ها هستند.

جنسی

کاهش میل جنسی و کاهش تولید تستوسترون و استرادیول که باعث کاهش باروری می‌شود.

ماهیچه‌هادرد التهاب تنش عضلانی  گرفتگی در ماهیچه‌های شانه  کمردرد

پوست

تشدید آکنه پسوریازیس اگزما یا درماتیت خارش‌های پوستی ریزش مو(آلوپسی)  ویتیلیگو(برص)

از عوارض پوستی استرس هستند. تریکوتیلومانیا یا اختلال موکنی عصبی هم بر اثر استرس ایجاد یا تشدید می‌شود.

معده

استرس مزمن باعث شکل‌گیری تدریجی

زخم معده ریفلاکس تهوع  استفراغ پرخوری عصبی بی‌اشتهایی عصبی

می‌شود. افراد مضطرب بیشتر از دیگران دچار آلرژی‌های غذایی می‌شوند.

پانکراس

افزایش ترشح انسولین و در نتیجه افزایش خطر دیابت نوع دو و چاقی

سیستم ایمنی

کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن در مقابله با بیماری‌ها و افزایش التهاب در نواحی مختلف بدن است که باعث بیماری‌های مزمن می‌شود. با شدت یافتن استرس یا مزمن شدن آن، به‌تدریج بیماری‌های روان _ تنی ایجاد می‌شود و با توجه به ویژگی‌های شخصیتی فرد میزان ابتلا به بیماری‌های جسمی افزایش می‌یابد.

چرا درمان افرادی که دچار مشکلات روان‌تنی هستند، مشکل است؟

مشکل اینجاست که اغلب این افراد نمی‌پذیرند مشکلات آنها جسمانی نیست و وقتی پس از آزمایشات گوناگون و بررسی‌های فراوان که هیچ مشکل جسمانی‌ای را تایید نمی‌کند به روان‌شناس ارجاع داده می‌شوند، با بی‌میلی مراجعه می‌کنند زیرا مشکلشان را به‌طور کامل جسمانی تلقی می‌کنند و معتقدند به اشتباه برای درمان روان‌شناختی ارجاع داده شده‌اند. متاسفانه این باورها کار را برای درمانگر سخت و دشوار می‌کند، به‌خصوص در مواردی که بیمار تنها به قصد متقاعد کردن پزشکش به اینکه مشکل صرفا جسمانی است و ارزیابی پزشکی بیشتری نیاز دارد، به روان‌شناس مراجعه می‌کند و دنبال تایید این اعتقاد توسط او است.

پس نکته مهمی که وجود دارد این است که معمولا بیماران دارای شکایات جسمی، زمانی به اقدامات روان‌شناختی روی می‌آورند که از همه جا رانده شده‌اند و به‌عنوان «آخرین چاره» نزد روان‌شناسان فرستاده می‌شوند. این نحوه ارجاع پیامدهای مهمی در تمایل مراجع برای پذیرش درمان روان‌شناختی دارد.

برخی مراجعان می‌گویند: «پزشک من فکر می‌کند مشکلات من خیالی و ساختگی است» یا می‌گویند «او فکر می‌کند من دیوانه‌ام!» پس بسیار مهم است که درمانگر نگرش بیمار را درباره مراجعه بداند تا بتواند این قبیل نگرانی‌ها را که در برقراری رابطه درمانی مشکل‌ساز خواهند بود، بشناسد و برطرف کند تا بیمار را به مشارکت در درمان تشویق کند.

اصول مدیریت استرس
درست است که سطح بهینه‌ای از استرس برای عملکرد بهتر لازم است اما رابطه استرس و عملکرد، خطی و مستقیم نیست.

یعنی استرس بسیار کم مانند استرس بسیار زیاد می‌تواند باعث کاهش عملکرد فرد شود زیرا استرس خیلی پایین باعث حالت کسالت و رخوت بدنی و مغزی می‌شود و استرس بالا تمرکز را مختل می‌کند، بنابراین همیشه باید راهکارهایی داشته باشیم که استرس را در سطح متوسطی که باعث هوشیاری و تمرکز می‌شود، انگیزه ایجاد می‌کند و عملکرد را بهبود می‌بخشد، نگه داریم.

برخی از راهکارها برای نگه داشتن استرس در سطح متوسط:
     • افکار و احساسات خود را ثبت کنید:

این کار چند فایده دارد؛

اول اینکه از زمان و مکانی که مضطرب می‌شوید آگاهی دقیقی پیدا می‌کنید.

دوم اینکه بر اساس آنچه که هنگام اضطراب انجام داده‌اید، می‌توانید مهارت‌های مقابله‌ای مفید و اثربخش را از مهارت‌های مقابله‌ای غیرموثر تشخیص دهید.

سوم اینکه وقتی از پیشرفت‌های خود یادداشت برمی دارید، می‌توانید از موفقیت‌هایتان لذت ببرید.

     • از موقعیت‌های تنش‌زا و اضطراب‌برانگیز دوری نکنید:

دوری از موقعیت‌های اضطراب‌برانگیز در کوتاه‌مدت اضطراب را کاهش می‌دهد، ولی مشکل را کاملا برطرف نمی‌کند بنابراین در طولانی‌مدت باعث مشکلات بیشتری می‌شود. به بیان دیگر، دوری و اجتناب باعث تسکین موقت می‌شود و روش وسوسه‌انگیزی برای مقابله با اضطراب است.

     • با شیوه‌ای مثبت با موقعیت‌های اضطراب‌انگیز رویارو شوید:

اگر می‌خواهید موفق باشید، طوری عمل کنید که انگار موفق هستید و موفق خواهید شد.

     • بر اوضاع مسلط باشید و مهارت‌ کسب کنید:

توانتان را برای کسب و توسعه مهارت‌های خود صرف کنید. از تجربیات خود درس بگیرید و مشکلات را به تجارب آموزنده تبدیل کنید.

     • آماده تلاش و تمرین باشید:

اگر همه چیز در زندگی آسان بود، خوب ولی خسته‌کننده می‌شد. اگر میل دارید به طرز موثری با اضطراب مقابله کنید باید روی آن کار کنید.

     • عمیق نفس بکشید:

هنگام بروز استرس، به طور درست و عمیق نفس بکشید یعنی با یک شماره هوا را به ریه‌ها وارد کنید، تا 4 شماره هوا را در ریه‌ها نگه دارید و با 2 شماره هوا را از ریه‌ها بیرون بفرستید. این نوع تنفس مخصوصا در هوای آزاد و تمیز، آرامش‌بخش است. از روش‌های آرامش‌بخش دیگر می‌توان یوگا، مراقبه، هیپنوتیزم و ماساژ را نام برد.

     • ورزش کنید:

ورزش باعث کاهش تنش فیزیولوژیک، افزایش کارایی اکسیژن، کاهش اضطراب و بهبود سریع‌تر عوارض استرس می‌شود.

 اضطراب و استرس باعث بروز تغییراتی در DNA ما خواهند شد!

شاید باور نکنید اما واقعیت دارد و پژوهش‌های بسیاری نشان داده‌اند که رفتارهای ناسالم ما از طریق همین تغییرات ژنتیکی در نسل‌های بعدی تاثیرات منفی برجا خواهند گذاشت. استرس مادران و پدران می‌تواند باعث ایجاد تغییرات ژنتیکی شود و این تغییرات به جنین منتقل خواهد شد. پس اگر والد مضطربی هستید بدانید شیوه زندگی ناسالم شما، باعث ایجاد تغییر در DNA نسل بعدی و فرزندانتان خواهد شد، بنابراین پیش از اقدام به باردار شدن، حتما برای درمان اضطراب خود اقدام کنید و شیوه زندگی ناسالم خود را تغییر دهید.

دکتر شهرام محمدخانی
روانشناس بالینی، عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی

گردآوری:گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
منبع:salamat.ir

ویدیو مرتبط :
بلایی که پرنده برسر دوربین آورد!