جریان نمک در دل زمین

رشد/ نمک طعام جز مهمی از تبخیری های پرکننده حوضه‌های بزرگ و کانی تبخیری اصلی در دریاچه‌های نمکی و حوضچه‌های شور عصر حاضر است. تنوع زیادی در خصوصیات بافتی و لایه بندی نمک طعام وجود دارد، که بیشتر به محیط رسوبگذاری بستگی دارد، که آیا در زیر آب در یک توده آبی تقریبا پایدار تشکیل شده است، یا اینکه در یک حوضچه شوری که مکررا در معرض چرخه‌های سیلابی - خشک شدگی قرار گرفته است، بوجود آمده‌اند.

نمک طعامی که در آبهای نسبتا عمیق رسوب کرده است بطور تپییک دارای لایه بندی و دامیناسیون خوبی است. این حالت ممکن است بسادگی در یک لایه بندی در مقیاس 5 تا 10 سانتیمتر باشد که از تغییرات جزئی در رنگ در اثر تغییر رس ناشی شده است. یک نوع بسیار مخصوص ، نمک طعام لامینه‌ای است که از لایه‌های تا چندین سانتیمتر ضخامت با تناوبی از انیدریت لایمنه‌ای با چندین متر ضخامت تشکیل شده است.
تشکیل نمک طعام درحوضچه های شور
لاونستین و هاردی (1985) سه مرحله از چرخه در حوضچه‌های شور را تشخیص داده‌اند. سیلابی شدن ، غلظت تبخیری و خشک شدگی. سطح سیلابی سطح نامنظمی از پوسته نمکی چرخه قبلی است که حفرات و لوله‌هایی را در این نمک ایجاد می‌کند و لایه‌ای از گل را در سطح حوضچه رسوب می‌دهد. تبخیر آبهای کم عمق منجر به تشکیل دسته‌های نازکی از نمک طعام در سطوح آب و تشکیل هسته‌هایی از بلورهای نمک طعام کف بر روی دسته‌های ته نشین شده می‌شود.
چنانچه آب حاوی باشد، ممکن است، در ابتدا لایه نازکی از ژیپس رسوب کند. خشک شدگی کامل حوضچه باعث می‌شود تا پوسته نمکی به صورت چند ضلعیها و تی‌پی‌ها شکسته شود. نمک طعام حاصل از تبخیر آبهای زیرزمینی بیشتر به صورت یک سیمان شفاف در حفرات پوسته نمکی و به صورت مکعبهای جانشینی در گل همراه ته نشین می‌شود.
ویژگیهای پتروگرافیکی نمک طعام
در مقطع نازک ، نمک طعام ایزوتوپ است (چون کوبیک است). نمک طعام معمولا رخ قوی و سطوح شکستگی را نشان می‌دهد و دارای سیالات درگیر است. خواص مشخصه نمک طعام در مقطع نازک رلیف خیلی کم ، کلیواژ مکعبی و انحلال آن است و تنها کانی که ممکن است با آن اشتباه شود سیلویت Sylvite است که دارای رلیف بیشتر بوده واندیس آن از بوم کانادا کمتر است.
برم Br در نمک طعام
مقدار برم در نمک طعام اطلاعات مفیدی در مورد الگوی تبخیر و تغذیه در یک حوضه تبخیری می‌کند و نشان می‌دهد که آیا آبها ، دریائی یا قاره‌ای بوده‌اند. برم در طی تبلور نمکها از آب دریا ، خود به صورت کانی تشکل نمی شود. مقدار برم Br در آب دریا 65 پی‌پی‌ام است و همانطوری که آب دریا تبخیر می‌شود و هنگامی که نمک طعام شروع به ته نشست می‌کند، این مقدار به حدود 55 پی‌پی‌ام افزایش می‌یابد. هنگامی که اولین کانی پتاسیم‌دار ته نشین شده بطور تئوری بایستی حدود 75 پی‌پی‌ام باشد و این مقدار از ته نشینی نمک K تا 270 پی‌پی‌ام بالا می‌رود.
تعبیر و تفسیر روندهای Br در نمک طعام
تغییر روندی که منحنیهای Br حاصل از توالیهای قدیم نمک طعام نشان می‌دهد را می‌توان بر حسب تعادل میان تبخیر و تغذیه تعبیر و تفسیر کرد. روند افزاینده Br به طرف بالا در نمک طعام افزایش درجه شوری را و در طی تبخیر در آب حوضه و ورود کم آب معمولی دریا و عدم نشت شور را به خارج از حوضه را نشان می‌دهد. روند کاهنده Br به طرف بالا ورود قابل ملاحظه‌ای از آب معمولی دریا را پیشنهاد می‌کند، البته یافتن اینکه ورود آب به صورت اتفاقی بوده تا اینکه به صورت ممتد باشد، بسیار متداول است و اینها توسط نامنظمی در پروفیل Br نشان داده می‌شود.
یک روند افزایش نسبتا یکنواخت ، مقدار Br در یک توال نمک طعام ، درجه شوری تقریبا ثابتی را در حوضه نشان می‌دهد و برای رسیدن به این حالت ، نه تنها ورود منظمی از آب معمولی دریا لازم است، بلکه نشت شور را به تلخاب به خارج از حوضه نیز ضروری می‌باشد. چنانچه یک حوضه تبخیری بطور کامل خشک شده باشد، این حالت بایستی توسط مقادیر بینهایت زیاد Br در نمک طعام نشان داده شود. گاهگاهی یک پروفیل خیلی نامنظمی ثبت می‌شود و این می‌تواند نشان دهنده نوسانات شدید درجه شوری شورابه ، یا به احتمال زیاد تاثیر انحلال دیاژنتیکی و ته نشینی مجدد نمک طعام در آبهای درون حفره‌ای را با Br کم باشد.
گنبدها و دیاپیرهای نمکی
یکی از شکلهای مهم رسوبات ضخیم نمک طعام این است که معمولا در ارتباط با جریان توده‌ای زیرزمینی بوده و گنبدها و دیاپیرهای نمکی را تشکیل می‌دهند. معمولا ، عقیده بر این است که این ساختمانها حاصل اثرات بویانسی باشند ولیکن با عوامل دیگر نیز در ارتباط هستند. در زیر عمق حدود 900 تا 1200 متری ، نمک طعام دارای چگالی کمتری از سایر رسوبات است و فشار دوباره کافی است تا باعث ایجاد جریان نمک شود.
گنبدهای نمکی در تشکیل نفتگیرهای هیدروکربنی حائز اهمیت‌اند و می‌توانند از طریق شکستگی در سنگهای بالای گنبد کیفیت مخزن را افزایش دهند. این مسئله در مخازن گل سفیدی گرابن مرکزی دریای شمال ، بر اثر حرکت تبخیریهای زشتاین در عمق اتفاق افتاده است.





منبع: رشد

ویدیو مرتبط :
بیمارستانی در دل معدن نمک به عمق 500 متری زمین