شهری که خورشید کتاب در آسمان آن طلوع می‌کند

باشگاه خبرنگاران/ اینجا شهر آفتاب است، شهری که خورشید کتاب این بار در آسمان آن طلوع می‌کند.
 اینجا شهر آفتاب است، شهری که خورشید کتاب این بار در آسمان آن طلوع می‌کند و مجموعه‌ای فرهنگی واقع در ابتدای بزرگراه تهران قم، مقابل عوارضی است که بر پایه صد ستون ملل تکیه زده و با اتکا بر اشتیاق فرهنگی ایران و ایرانی شکل گرفته است. این شهر نتیجه طرحی است که 14 سال قبل با هدف ایجاد شهری در جنوب تهران به تصویب رسید و ساخت آن با گذر از چالش‌های متعدد در سال 1390 آغاز شد.

تصمیم اولیه ایجاد شهری در اطراف حرم امام خمینی(ره) در سال 1368 گرفته شده و براساس گفته‌های شهرداری وقت تهران تا 1387 همه برنامه‌ریزی‌ها و مصوبات قانونی آن انجام شده بود، اما در مرحله احداث و انجام عملیات عمرانی پیشرفتی حاصل نشد.

در اینجا باید گفت در سال‌های اولیه زده‌شدن جرقه ایجاد چنین شهری در جنوب تهران پیش‌بینی شده بود که سرمایه آن از طریق منابع داخلی و خارجی تأمین شود و در این میان دو شرکت ایتالیایی و یک مجموعه از چند شرکت اروپایی برای سرمایه و احداث این شهر اعلام آمادگی کردند؛ اما به دلیل تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و فسخ قراردادها و تعاملات پولی این امر با تأخیر مواجه شد.

در ابتدا حداقل 2 هزار میلیارد تومان برای سرمایه‌گذاری در شهر آفتاب پیش‌بینی شده بود و قرار بر آن بود که به مدت چهارسال پس از زمان شروع عملیات عمرانی تحویل داده شود؛ اما این رقم امروز به 200 میلیارد تومان برای اتمام فاز اولی رسیده است.

در اینجا باید پرسید که چگونه هزینه ساخت شهر آفتاب کاهش پیدا کرد؟
تأسیس شهر آفتاب در سال 1380 با محوریت حرم امام خمینی(ره) با کاربری اصلی مذهبی، فرهنگی، علمی و آموزشی به تصویب رسید. کاربری‌هایی چون ایجاد مرکز فرهنگی دانشگاهی، ایجاد مراکز فرهنگی و ورزشی، ایجاد دهکده سلامت و بیمارستان‌های تخصصی، نمایشگاه‌ تخصصی و بین‌المللی، شهربازی، باغ گل، فروشگاه‌های زنجیره‌ای، موزه، نماد کشورها، ایجاد مرکز تحقیقات کشاورزی، توسعه فضای سبز، مرکز تحقیقات فنی و الکترولیک، هتل‌های پنج ستاره، انبارهای عمومی مرتبط با نیاز به ویژه در ارتباط با فرودگاه‌ امام خمینی(ره)، مرکز تجارت بین‌الملل، مترو، راه‌آهن، شهرک سینمایی و شهرک صنعتی تولیدات کالاهای با ارزش در نظر گرفته شده شده بود که البته محمد باقر قالیباف، شهردار تهران در سال 1388 شهرداری را مسئول تأمین زیرساخت تمامی این کاربری‌ها ندانست و گفت: ایجاد شهر آفتاب با زیر ساخت‌های لازم از مسئولیت‌های شهرداری نیست و فقط مسئولیت ساخت مرکز نمایشگاه‌های شهرداری بین‌المللی این شهر را پذیرفت. پس بنابر توضیحات داده شده، ساخت شهر آفتاب با کاربری صرف نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران بیشتر از میزانی است که باید باشد و نسبتا نصف هزینه‌ای را صرف می‌کند که برای طرح اولیه مجموعه «شهر آفتاب» در نظر گرفته شده بود، اما به راستی «شهر آفتاب» چه جایگاهی در ساختار شهری و کشوری ما دارد؟

شهرداری تهران در خرداد ماه سال 1387، شهر آفتاب را به عنوان منطقه 23 تهران معرفی کرد اما استانداری تهران آن را بخش دانست و محمود فرخی را به عنوان بخشدار آن منصوب کرد.

شهر آفتاب در واقع باید چگونه شهری باشد؟
شهر آفتاب در مجموع به عنوان شهری نمونه و خودکفا در نظر گرفته شده که به سیستم IT مجهز باشد.

زمان اصلی تحویل شهر آفتاب چه زمانی بود؟
براساس پیش‌بینی‌های انجام شده، فاز اول نمایشگاه بین‌المللی «شهر آفتاب» که کلنگ آن در آذر ماه سال 1385 به زمین زده شده، باید در دهه فجر سال 1387 به اتمام می‌رسید. اما هم اکنون فاز اول این پروژه بر اساس پیش‌بینی‌ها در اردیبهشت ماه سال 1395 به اتمام می‌رسد. یعنی این مرحله از پروژه تحلیل رفته. شهر آفتاب با تأخیر 10 ساله به نتیجه می‌رسد، البته این فقط یک چهارم پروژه اصلی نمایشگاه‌های بین‌المللی این شهر است.

شهر آفتاب هم اکنون در حالی بزرگترین میدان پیاده‌روی جهان را در قالب خود جای داده که اگر نتواند عیوبی را که دارد برطرف کند، از برگزاری بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران سرخورده می‌شود.

اینک بافت ایستگاه متروی شهر آفتاب که روزی قرار بود مشوق سرمایه‌گذاری خارجی برای سرمایه‌گذاری در این شهر فرهنگی باشد، برای این مجموعه به مثابه وصله‌ای ناجور است و اگرچه به عنوان رگ حیاتی آن شناخته شده اما حیات را از رگ سنتی و دلپذیر شهر آفتاب گرفته است. البته آنچه در این میان موجب نگرانی است، ظاهر مترو نیست بلکه اگر چه مسئولان از اتمام ریل‌گذاری این ایستگاه خبر داده‌اند اما ظاهر آن اسکلتی است که با توجه به تجارب گذشته به نظر نمی‌رسد که تا پایان مدت معین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که پانزدهم اسفند ماه سال جاری است، به اتمام برسد.

اگرچه به نظر مسئولان شهرداری تهران، مهم‌ترین مسئله مجموعه «شهر آفتاب» ناشناخته بودن آن به حساب می‌آید؛ اما در حقیقت این مسئله کوچکتر و کم اهمیت‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد.

مؤسسه نشر شهر با مدیریت مجید حسینی مؤسسه‌ای است که پس از رد صلاحیت باغ کتاب برای برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و انصراف علی‌‌اکبر اشعری از مدیریت این پروژه فرهنگی، مسئولیت اداره این پروژه را پذیرفت و به دنبال آن به عنوان مجری پروژه شهر آفتاب این مجموعه را به عنوان محل پیشنهادی شهرداری کتاب برای برگزاری نمایشگاه کتاب مطرح کرد.

شهر آفتاب در حال حاضر با کاهش بودجه 80 میلیارد تومانی برای تکمیل فاز اول خود مواجه است و این در حالی است که فقط 3 ماه تا زمان برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران باقی مانده است. به راستی با وجود این امر می‌توان امیدی به آمادگی نخستین فاز مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب تا 15 اسفند ماه سال جاری داشت؟


منبع: باشگاه خبرنگاران