دهان و دندان/ همه چیز درباره ارتودنسی

عصر ایران/ ارتودنسی درمانی مختص دوران نوجوانی نیست و بسیاری از بزرگسالان نیز حتی در سنین بالا از این درمان بهره‌مند می‌شوند.پس بهتر است ابتدا کمی در مورد دندان‌ها توضیح دهیم. دندان‌ها در بسیاری از افراد در زاویه درست و فاصله مناسب از هم رویش نمی‌کنند. در بعضی افراد دندان‌ها ممکن است خیلی نزدیک به‌هم یا روی هم رویش پیدا کنند و بدین‌ترتیب نامرتب و شلوغ خواهند بود.
نکته بعدی به تفاوت سایز فک و دندان‌ها برمی‌گردد، یعنی امکان دارد فک کوچک بوده ولی دندان‌ها بزرگ باشند که دراین‌صورت دندان‌ها شلوغ به‌نظر می‌رسند. برعکس این حالت هم باعث می‌شود، بین دندان‌ها فاصله ایجاد شود. درمواردی مانند، افتادن و از دست دادن زود هنگام دندان‌های شیری یا دائمی، برخی از انواع مشکلات پزشکی، تصادف و عاداتی مثل مکیدن شصت دست و... هم می‌تواند منجر به بروز این اختلالات شود.
در آخر اینکه افراد زیادی که دچار نامرتبی دندان هستند گاهی با ظاهر خود مشکل دارند. ارتودنسی به آنها کمک می‌کند لبخند زیباتری داشته باشند.

ارتودنسی چیست؟
ارتودنسی علم تصحیح روابط نامناسب فک و دندان و جفت و ردیف کردن دندان‌های نامنظم است. درنهایت، با انجام ارتودنسی مشکلات مربوط به نظم، ترتیب و قرارگیری دندان‌ها در فک برطرف شده و فرد می‌تواند با کیفیت بهتری غذا بخورد و از زیبایی بیشتری هنگام صحبت کردن و لبخند زدن برخوردار باشد.

بهترین زمان ارتودنسی چه زمانی است؟
زمانی‌که ساختمان‌های صورت در حال رشد هستند، ارتودنسی راحت‌تر و ساده‌تر انجام می‌شود و در زمان کمتری موفقیت بالاتری خواهد داشت. سن مناسب در دخترها قبل از ۱۳ سالگی و در پسرها قبل از ۱۵ سالگی است. اگر این زمان سپری شود تصحیح روابط به زمان و انرژی بیشتری نیاز دارد. البته در سنین بالا‌تر، بیشترین هدف درمان، مرتب کردن دندان‌ها و در سنین پایین‌تر بیشترین هدف درمان، رفع اختلالات فکی و تغییر چهره است.
سن بیمار از این نظر اهمیت دارد که به ما نشان می‌دهد چه امکاناتی برای درمان در اختیار داریم. آیا زمانی برای پیش درمانی در اختیارمان است یا خیر؟ یا اصلا چنین درمان‌هایی ضروری است؟ آیا از فاکتور رشد می‌توان کمک گرفت یا خیر؟ تمام جواب‌ها به سن بیمار ختم می‌شود؛ به همین دلیل بیماران را از نظر سنی دسته‌بندی می‌کنیم. البته فراموش نکنید که تا زمانی که دندان در دهان است می‌توان این درمان را انجام داد و به قول معروف هیچ وقت دیر نیست.

دوره درمان ارتودنسی چند سال است؟
درمان به‌طورمعمول حدودا یک سال‌ونیم تا ۲سال و نیم طول می‌کشد، البته به‌دنبال آن برای حفظ روابط بین دندانی باید تا مدتی از پلاک نگهدارنده استفاده کرد. همانطور که گفته شد، مدت و زمان بستگی به نوع درمان و سن بیمار هم دارد.

درمان‌های ارتودنسی به چند صورت است؟

به ۲صورت: ۱. متحرک ۲. ثابت

روش متحرک به‌طور معمول برای دختران از ۹ تا ۱۰ سالگی و برای پسران از ۱۰ تا ۱۱ سالگی مناسب است. همچنین درمان از طریق روش ثابت برای دختران ۱۲ تا ۱۳ سالگی(به بعد) و برای پسران ۱۲ تا ۱۴ سالگی(به بعد) انجام می‌شود.

ارتودنسی متحرک چیست؟
از فک بالا و پایین بیمار قالب گرفته شده و پلاک بالا و پایین ساخته می‌شود. این روش مزیت‌های خاص خود را دارد؛ از جمله بیمار می‌تواند هنگام غذا خوردن آن را از دهانش بیرون آورده و بعد از استفاده ازمسواک و نخ دندان دوباره در دهانش بگذارد. این روش برای افرادی که سن کمتری دارند بهتر است، زیرا علاوه بر مشکلات دندانی، می‌تواند ناهنجاری‌های استخوانی فک‌ها را نیز رفع کند ولی در انجام حرکات دندانی محدودیت دارد.

کدام نوع درمان ارجحیت دارد؟
هر کدام از این روش‌های درمانی موارد تجویز خاص خود را دارد. روش متحرک بیشتر برای بیماران زیر ۱۲-۱۴ سال کاربرد دارد و بعد از آن به‌دلیل تثبیت نسبی ساختمان‌های استخوانی فک‌ها عملا روش ارتودنسی متحرک تاثیر زیادی دربر نخواهد داشت. برای بیمارانی که بالاتر از این سن هستند معمولا درمان ثابت تجویز می‌شود تا دندان‌ها در وضعیتی منظم‌تر در فک قرار گیرند. اگر در سنین بالا نیاز به تصحیح وضعیت استخوان فک‌ها وجود داشته باشد (که در بسیاری از موارد در سنین پایین‌تر با درمان‌های معمولی و ارزان‌تر، ارتودنسی متحرک درمان پذیر هستند). علاوه بر درمان ارتودنسی ثابت، جراحی فک نیز مد نظر قرار می گیرد که توسط متخصص جراحی دهان و فک و صورت انجام می شود.

ارتودنسی ثابت چیست؟
دراین نوع ارتودنسی اجزای کوچکی به نام «براکت» توسط مواد دندانپزشکی روی سطح دندان چسبانده می‌شود و بدون اینکه به دندان آسیبی برساند، توسط سیم‌ها و کش‌هایی مخصوص، دندان‌ها به سمت مورد نظر سوق داده می‌شود. در این روش همه این اجزا ثابت بوده و بیمار نمی‌تواند به‌صورت دلخواه آنها را از دهان خود خارج کند. این روش معمولا برای درمان‌های دندانی قابل اجراست، زیرا علاوه بر حرکت دادن دندان‌ها، ریشه‌های آنها را هم حرکت می‌دهد، بنابراین ارتودنتیست کنترل بیشتری روی دندان‌ها دارد.

عوارض ارتودنسی چیست؟
بیمارانی که متقاضی درمان ارتودنسی هستند باید بهداشت بسیارخوبی داشته باشند، چون در شرایط قرارگیری پلاک‌های متحرک و به‌خصوص براکت و سیم‌های ثابت رعایت بهداشت دهان مشکل‌تر می‌شود و اگر بیمار دقت و تمرکز کافی در رعایت بهداشت خود نداشته باشد، دندان‌ها زیر براکت و سیم‌های ارتودنسی به‌سرعت دچار پوسیدگی می‌شوند. مشکل بعدی احتمال برگشت درمان است. به‌اصطلاح «برگشت» بخشی جدایی‌ناپذیر از درمان ارتودنسی است. این وضعیت درصورتی که بیمار دستور متخصص را برای استفاده منظم از پلاک‌های نگهدارنده بعد از درمان ثابت نادیده بگیرد یا در بیمارانی که توسط دندانپزشک غیرمتخصص ارتودنسی درمان شده‌اند، مشاهده می‌شود.



منبع: عصر ایران