خطر نابودی تاریخ در هرمزگان، کرمان و یزد

اجرای طرح سامانه انتقال آب از خلیج فارس به صنایعِ جنوبِ شرق کشور که بدون انجام مطالعات فرهنگی - تاریخی شروع شده، صدمات زیادی به آثار تاریخی هرمزگان، کرمان و یزد وارد کرده و تهدیدی جدی برای محوطه‌ های تاریخی آن به شمار می‌ رود.

به گزارش ایسنا، علیرضا سرداری - مسئول بخش نجات‌بخشی پژوهشکده باستان‌شناسی - با اعلام این خبر گفت: اجرای این طرح در استان‌ های هرمزگان، کرمان و یزد توسط شرکت تأمین و انتقال آب خلیج‌ فارس بدون انجام مطالعات فرهنگی- تاریخی برخلاف آیین‌ نامه بند «ج» ماده 114، مدتی است که بدون هیچ‌ گونه مجوز و موافقت سازمان میراث‌ فرهنگی آغاز شده است.

وی گفت: براساس گزارش‌ های محلی رسیده از استان‌ های هرمزگان و کرمان، این طرح تا کنون باعث تخریب و تهدید برخی از آثار تاریخی شده و متأسفانه تذکرات یگان حفاظت میراث فرهنگی نیز در این زمینه بی‌ تأثیر بوده است.

او توضیح داد: این طرح از غرب شهر بندرعباس از محل تأسیسات آب شیرین‌ کن مجاور کشتی‌ سازی آغاز شده و در ادامه مسیر به سمت شمال پس از عبور از ارتفاعات شهرهای «فین» و «حاجی‌آباد» وارد دشت شده و به سمت مجتمع صنعتی و معدنی گل‌گهر در 50 کیلومتری جنوب غربی سیرجان و از آنجا به سمت معادن مس سرچشمه ادامه می‌ یابد.

وی با بیان اینکه این سامانه در ادامه به مجتمع صنعتی و معدنی «چادرملو» و مجتمع فولاد اردکان در استان یزد منتهی می‌ شود، گفت: این طرح زیر نظر شرکت تأمین و انتقال آب خلیج فارس اجرا می‌ شود.

سرداری افزود: به منظور دریافت مجوز موافقت این طرح عمرانی از سازمان میراث فرهنگی، مکاتبه‌ ای از طرف مدیرعامل این شرکت به معاونت وقت میراث فرهنگی در 21 دی ماه 1392 برای استعلام انجام شد که در آن، این معاونت طرح مورد اشاره را برای انجام مطالعات فرهنگی-تاریخی به ریاست وقت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ارجاع داد.

او افزود: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، به عنوان متولی انجام این مطالعات و در صورت لزوم عملیات نجات‌بخشی، با اعلام زمان‌ بر بودن بررسی‌ های باستان‌ شناسی و مستند سازی میراث‌ فرهنگی طرح‌ های بزرگ، درخواست تهیه نقشه‌ های مسیر و جزئیات طرح به منظور بررسی و ارزیابی میزان تأمین اعتبار مالی انجام این مطالعات کرد .

این باستان‌شناس با بیان این‌ که در این مرحله پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، با دریافت نقشه‌ ها در دهم اردیبهشت 1393 نمونه‌ ای از پیش‌نویس تفاهم‌ نامه‌ی همکاری و قرارداد خدمات پژوهشی را به این شرکت ارسال کرد، تاکید کرد: پژوهشگاه هنوز منتظر پاسخ شرکت کارفرما است.

او افزود: با وجود تشکیل جلسه و مذاکرات با شرکت کارفرما در رابطه با ضرورت انجام مطالعات پیش از اجرای طرح یادشده و چگونگی انجام برنامه بررسی‌ های باستان‌ شناسی و چندین مکاتبه از طرف پژوهشکده باستان‌ شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و هشدار نسبت به عواقب قانونی، تنها پاسخ شرکت کارفرما «اعلام مسکوت ماندن طرح بوده که به محض تأمین امکانات و رفع مسائل اجرایی همکاری‌ های لازم با پژوهشگاه صورت می‌ گیرد.»

به گفته سرداری، این شرکت با نادیده گرفتن حقوق پژوهشگاه و سرباز زدن از تأمین تعهدات مالی اجرای مطالعات فرهنگی- تاریخی و اتلاف وقت، اقدام به استعلام دوباره از معاونت میراث فرهنگی سازمان در سیزدهم خرداد ماه 1393 و همچنین ادارات کل میراث فرهنگی و گردشگری استان‌ های هرمزگان و کرمان کرده است. اما این معاونت و ادارات کل با اعلام متولی بودن پژوهشگاه به شرکت مجری، مکاتبات را دوباره به پژوهشگاه ارجاع دادند.

مسئول بخش نجات‌بخشی پژوهشکده باستان شناسی با بیان این‌ که براساس گزارش‌ های رسیده از اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان، این طرح در حال تسطیح و حفاری مسیری به عرض 30 متر و عمق یک متر است که دارای ایستگاه‌ ها و تأسیسات وابسته است، گفت: برخی از مسئولان هنگامی که درباره اجرای طرح‌ های عمرانی بزرگ سخن می‌ گویند در حالی که رعایت اصول زیست محیطی را در طرح‌ ها مورد تأکید قرار می‌ دهند، به ضرورت مطالعات تاریخی و فرهنگی و حفظ میراث فرهنگی حتی کوچکترین اشاره‌ ای نمی‌ کنند.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، بر اساس بند ج ماده 114 قانون برنامه 5 ساله چهارم، تمامی وزارتخانه‌ ها، سازمان‌ ها و موسسات دولتی موظف هستند تا قبل از اجرای پروژه‌ های بزرگ عمرانی و در مرحله امکان‌ سنجی و مکان‌ یابی نسبت به انجام مطالعات فرهنگی – تاریخی «میراث فرهنگی» اقدام و در طراحی و مکان‌ یابی پروژه‌ های یاد شده نتایج مطالعات را رعایت کنند.

همچنین در ماه‌ های اخیر عملیات چند طرح عمرانی در زمینه راه‌ سازی، سدسازی و کانال کشی آب که مطالعات فرهنگی – تاریخی روی آنها صورت نگرفته متوقف شده است تا پس از انجام این مطالعات و کاوش‌ های نجات بخشی احتمالی دوباره شروع شود.